اورکلاک رم و راهنمای کامل اورکلاک کردن حافظه‌ی رم کامپیوترها

به‌طور کلی، رم‌ها سرعت پایین‌تری نسبت به مقداری دارن که شرکت‌های سازنده اعلام می‌کنن. به‌نوعی سرعت واقعی اون‌ها، تقریبا نصف مقداریه که روی بدنه‌ی رم ثبت شده. اما با مقداری تغییرات در تنظیمات بایوس کامپیوتر، می‌تونین به‌راحتی سرعت رم خودتون رو افزایش بدین و از سرعت بالاتر اون در زمان اجرای برنامه‌های مختلف، لذت ببرین. در این مقاله روش‌های مختلف اورکلاک رم رو بیان می‌کنم تا بتونید به‌راحتی سرعت رم سیستم خودتون رو افزایش بدین.

اورکلاک کردن رم

اورکلاک کردن رم، بسیار پیچیده‌تر از اورکلاک سی پی یو و اورکلاک گرافیک هست، مخصوصا برای پردازنده‌ها، ما فقط سرعت کلارک رو دست‌کاری می‌کنیم و بعد از اون امید می‌بندیم که فن کامپیوتر بتونه از پس خنک کردن سیستم بر بیاد. اما برای رم‌ها این‌طور نیست و عمل اورکلاک کردن، باعث گرم شدن بیش از حد سیستم نمیشه. در مقابل باید چیزهای بیشتری رو بدونید تا به‌درستی این عمل رو انجام بدین.

هر برنامه‌ای از سیستمی که با اون سروکار داریم، داده‌ها رو قبل از بارگذاری در کش پردازنده، در رم ذخیره می‌کنه و همچنین برنامه‌هایی که با داده‌های بسیار زیادی سر و کار دارن، مجبورن به‌طور مکرر از حافظه رم استفاده کنن. به‌همین دلیل اورکلاک کردن حافظه‌ی رم، مزایای بسیار زیادی داره و بهبود زمان تاخیر اون، می‌تونه باعث کاهش پرش فریم‌ها بشه. مهم‌تر از همه، میزان تاخیر، در همه‌ی نواحی‌ای که نیازمند پردازش‌های سنگینه و لازمه داده‌های جدید از رم وارد کش بشن، به‌شدت کاهش پیدا می‌کنه.

فرکانس رم‌ها (که برخی سرعت رم هم بهش میگن) رو معمولا با مقیاس مگاهرتز اندازه‌گیری می‌کنن. به‌طور مثال، سرعت اسمی رم‌های DDR4 برابر با 2133 مگاهرتز و 2400 مگاهرتز هست. البته سرعت اون‌ها در واقعیت، تقریبا نصف این مقداره، چون این اعداد در واقع نرخ داده‌ی دوبل (DDR) هستن. همچنین رم شما، بیش از 20 سرعت مختلف داره که تاخیر و میزان سرعت نوشتن و خوندن اون رو کنترل می‌کنن.

با انجام تنظیمات اورکلاک رم می‌تونین این مقادیر رو به‌راحتی کم کنین و سرعت رم رو به مقدار اسمی اون نزدیک‌تر کنین. برای این منظور، باید مراحلی رو طی کنین که در ادامه اون‌ها رو معرفی می‎‌کنم.

تعیین تایمینگ مناسب برای حافظه‌ی رم

اورکلاک رم روش بسیار مطمئنیه اما روند پیچیده‌ای داره و برای انجام اون، باید نکات بسیار مهمی رو در نظر داشته باشید. اگه از یک پردازنده AMD سری Ryzen استفاده می‌کنید، باید خوشحال باشید چون این سیستم‌ها ابزاری به نام DRAM Calculator دارن که کل فرایند اورکلاک رم رو برای شما آسون می‌کنه. این ماشین‌حساب باعث حذف برخی از مراحل آزمون و خطا میشه و روند اورکلاک رم رو بسیار سریع می‌کنه.

البته این ابزار برای سیستم‌های اینتل هم به‌عنوان راهنمای زمان‌بندی‌های ابتدایی و تست کردن داخلی عملکرد حافظه، می‌تونه خیلی کارآمد باشه. به همین دلیل، اگر سیستم AMD هم ندارید باز پیشنهاد می‌کنم این برنامه رو دانلود کنید.

برای استفاده از این ابزار، باید ابتدا اون رو باز کنید و نسخه‌‌ی Ryzen‌ای رو که استفاده می‌کنید و نوع حافظه‌ی خودتون رو در اون وارد کنید. اگه از این اطلاعات سیستم خودتون آگاهی ندارید، می‌تونید با جست‌‎وجوی شماره‌ی محصول رم، در گوگل، این اطلاعات رو به‌دست بیارید.

بعد از وارد کردن اطلاعات، دکمه‌ی بنفش رنگ R-XMP رو بزنید تا پروفایل ماژول شما بارگذاری بشه. سپس باید نسخه‌ی Ryzen و نوع حافظتون رو وارد کنید و دکمه‌ی Calculate SAFE رو بزنید تا تایمینگ رم شما محاسبه بشن. همچنین در اینجا، می‌تونین دکمه‌ی Compare Timing رو هم بزنید تا مقایسه‌ای از تنظیمات XMP شما نمایش داده بشه تا متوجه تغییرات بشید.

تنظیمات SAFE تقریبا، همیشه کار می‌کنن و ما هیچ مشکلی با اونا، در فرکانس اسمی و فرکانس‌های متعدد نداشتیم. زمان‌بندی FAST هم احتمالا به‌خوبی بتونه کار کنه اما در برخی مواقع ممکنه به اندازه‌ی ولتاژ اسمی پایدار نباشه.

اورکلاک رم از طریق بایوس

البته می‌تونین این اطلاعات را روی برگه‌ای هم یادداشت کنین، چون زمانی که به این تنظیمات برین دیگه به صفحه‌ی دسکتاپ دسترسی ندارین. کامپیوتر خودتون رو خاموش کنین و مجددا اون رو در حالت فیرمیور، BIOS یا UEFI روشن کنین. برای این کار، در اکثر رایانه‌ها باید در زمان راه‌اندازی مجدد، کلید DEL رو به‌طور مکرر فشار بدین تا به‌صفحه‌ی مربوط دسترسی پیدا کنین.

بعد از ورود به تنظیمات بایوس، بخشی که به حافظه مربوط هست رو پیدا کنین و پروفایل XML خودتون رو در این صفحه بارگذاری کنین تا بتونید تنظیمات مربوط رو روی اون اعمال کنین. اگه نمی‌خواید زمان‌بندی رو تغییر بدین، می‌تونین با حفظ زمان‌بندی، فقط فرکانس رو بالا ببرین (این روش برای سیستم‌های اینتل بیشتر اتفاق میفته).

اما اگه می‌خواید تنظیمات زمان‌بندی رم خودتون رو هم تغییر بدین، بخش دیگه‌ای برای این کار وجود داره که بعد از باز کردن اون، باید اطلاعاتی رو وارد کنید که از قبل، در ماشین حساب، اون‌ها رو ذخیره کردین. البته توجه داشته باشین که این اطلاعات رو درست وارد کنین و برای این امر، قبل از اتمام کار، حتما گزینه‌ها رو یه بار دیگه بررسی کنین. در این صفحه، نام برخی از عبارات ابتدایی زمان‌بندی به شما نمایش داده میشه که به شکل زیر هستن.

• tCL: Primary CAS Latency
• tRCDRD: RAS to CAS Read Delay
• tRCDWR: RAS to CAS Write Delay
• tRP: RAS Prechange (PRE) Time
• tRAS: RAS Active (ACT) Time

نکات مهم اورکلاک رم برای سیستم‌های اینتل

البته می‌تونین این موارد رو هم بر حسب گزینه‌هایی که از ماشین حساب به‌دست آوردین، وارد کنین. اگه در مورد مقادیر AUTO مشکلی وجود داشت، حتما این کار رو انجام بدین.

بعد از اینکه تنظیمات زمان‌بندی تموم شد، باید بخشی رو پیدا کنین که برای کنترل ولتاژ هست. بهتره در این بخش، ولتاژ DRAM پیشنهادی رو وارد کنین. توجه داشته باشید که ماشین حساب، ولتاژ‌های بالقوه نامطمئن رو با رنگ قرمز نشون میده اما در هر صورت، هر ولتاژی که کمتر از 1.45 ولت باشه، احتمالا برای شما مناسبه.

در نهایت تنظیماتی رو که اعمال کردید ذخیره کنید و از بایوس خارج بشید. در این زمان، سیستم شما ری استارت می‎شه و به‌صورت خودکار سیستم‌عاملتون هم بوت میشه و می‌تونین باقی مراحل رو طی کنین.

اگه POST برای اورکلاک رم موفق نبود چی کار کنیم؟

اگه کامپیوتر شما بوت نشد، احتمالا مادربرد شما نتونسته مراحل POST رو به‌درستی طی کنه. POST در واقع مخفف power-on-self-test هست که در ابتدای کار کامپیوتر، اجرا میشه. در این زمان باید چند ثانیه صبر کنین تا رایانه در حالت امن بوت بشه و سپس تنظیمات صحیح رو بازیابی کنین. می‌تونین ولتاژ حافظه رو هر بار 25 میلی ولت یا 0.025 ولت، افزایش بدین تا به ولتاژ پیشنهادی برسین. البته در سیستم‌های رایزن می‌تونین ولتاژ SOC رو هم تغییر بدین، چون نسل‌های اول و دوم این سیستم‌ها در مورد اورکلاک رم نیازمند توجه بیشتری هستن.

البته باید بگم که سیستم‌های اینتل این تنظیمات رو برای اورکلاک رم ندارن و در این سیستم‌ها کلا چنین مشکلی ندارید. اگه بعد از انجام این تنظیمات برای اورکلاک رم، کامپیوتر شما باز هم در حالت امن بوت نشد، نباید نگران باشید. در این زمان باید بدونید که بایوس شما قابلیت بازیابی آخرین تنظیمات رو نداره و باید CMOS رو به‌حالت دستی پاک کنین. برای این کار، باید باتری روی مادربرد رو بردارین (البته در برخی از مدل‌ها) یه پین در هدرهای پنل جلویی هم برای ریست کردن بایوس وجود داره که می‌تونین از اون هم برای ریست کردن تنظیمات استفاده کنین.

پایداری اورکلاک رم

بعد از اوکلاک رم، مجددا به ویندوز وارد میشین اما هنوز کار تموم نشده و باید مراحل دیگه‌ای رو هم طی کنین. در اینجا باید مطمئن بشین که اورکلاک رم شما پایدار هست یا نه. ماشین حسابی که در بخش‌های قبلی معرفی کردم، بخشی به اسم MEMbench داره که باید ازش برای اطمینان از پایداری اورکلاک رم استفاده کنین.

حالت رو روی Custom قرار بدین و task scope رو روی 400 درصد تنظیم کنین. روی دکمه‌ی MAX RAM در انتهای صفحه کلیک کنین تا همه‌ی رم شما تخصیص پیدا کنه. با انجام این کارها، در چهار مرحله، همه‌ی خطاهای احتمالی، به شما نشون داده میشه.

مثلا، این امر برای تست کردن 32 گیگابایت RAM با دامنه‌ی وظیفه‌ی 400 درصد، حدود 10 دقیقه طول می‌کشه.

اگه هیچ خطایی نبود، می‌تونین فرکانس رم رو بالاتر ببرید یا تنظیمات FAST رو هم بررسی کنید. در واقع باید این کار رو بارها انجام بدید تا از پایداری اورکلاک مطمئن بشید. خیلی‌ها از این کار لذت می‌برن و گاهی شبانه‌روز در حال تست کردن پایداری سیستم خودشون هستن. اگه این تست‌ها رو انجام ندین، ممکنه در زمان کار با صفحه‌ی آبی رنگ یا از کار افتادن تصادفی مواجه بشین که البته در هر صورت خیلی به ندرت اتفاق میفته.

تهیه بنچمارک Benchmark از رم

اگه دوست دارید بدونید که عملکرد RAM شما بعد از اورکلاک شدن چقدر تغییر کرده، می‌تونید برنامه‌ی UserBenchmark رو هم دانلود کنید و از کل کامپیوترتون به همراه رم، یک بنچمارک تهیه کنید. البته برای این کار، می‌تونید از بنچمارک خاص بازی، یعنی Unigine Superposition هم استفاده کنید.

حرف آخر

نت رانی‌های عزیز! رم یکی از اصلی‌ترین ماژول‌های یک سیستم بوده و در صورتی که سرعت کمی داشته باشه یا به مرور زمان کند بشه، حتی اگه بقیه‌ی سخت‌افزارهای سیستم شما هم در حالت مطلوبی باشن، باز هم باعث افت سرعت کل سیستم میشه. برای جلوگیری از این موضوع و بهبود سرعت رم‌ها، روش‌های مختلفی وجود داره که یکی از اونا اورکلاک هست. در این مطلب از وب‌سایت نت ران، این امر رو به‌طور کامل به شما معرفی کردم. با استفاده از اون و طی کردن مراحلی که در این مطلب گفتم، می‌تونین به‌راحتی سرعت این ماژول رو تا حد زیادی افزایش بدین.

دانلود فایل PDF مطلب:
دانلود فایل PDF

سوالات متداول