مهمترین استانداردهای اتاق سرور که باید بدانیم
راه اندازی اتاق سرور یکی از روشهای نگهداری از سرورهای فیزیکی هست که معمولا توسط شبکههای متوسط و بزرگ انتخاب میشه. اگه شما هم قصد دارین برای کسب و کار خودتون یک اتاق سرور تجهیز کنین، حتما باید از استانداردهای اتاق سرور به صورت کامل مطلع باشین. بدون اطلاع از این استانداردهای جهانی در استفاده از اتاق سرور، کارکرد کل شبکه در زمان کوتاهی مختل شده و چه بسا موجب تحمیل هزینههای جبران ناپذیر بشه. استانداردسازی اتاق سرور ابعاد مختلفی داره. از خرید انواع تجهیزات شبکه برای اتاق گرفته تا مانیتورینگ لحظهای اتاق که در این مقاله از نتران به صورت مفصل به همه این موارد میپردازیم.
استانداردهای اتاق سرور را بشناسیم
قبل از اینکه به توضیح استاندارد اتاق سرور بپردازیم، بهتره بدونیم که اعتبار این استانداردها در چه حدی هست و به چه صورتی شکل گرفتن؟ چه شخص یا ارگانی نحوه استفاده از تجهیزات اکتیو و پسیو شبکه رو به صورت استاندارد تعریف میکنه؟ در این راستا باید دو موسسه استانداردسازی جهانی رو بشناسیم:
- International Organizetion for Standardization) ISO): ایزو رو حتما میشناسید، یک سازمان بینالمللی برای تدوین استانداردهای بینالمللی که با هدف یکپارچه سازی روال انجام تمام کارها با توجه به قوانین کشورهای مختلف تاسیس شده. استاندارد ISO 27001 دقیقا در ارتباط با اتاق سرور و سیستم مدیریت امنیت میشه که شامل ارزیابی ریسک برای امنیت فیزیکی از جمله طراحی اتاقهای سرور، امنیت ذخیره سازی و پردازش دادههای داخل اتاق میشه
- telecommunications industry association) TIA): اتحادیه صنعت مخابرات هم در جهت ایجاد استانداردهای جهانی مرتبط با تمام محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد شده. در مورد استانداردهای اتاق سرور، TIA-942 مواردی از الزامات طراحی و نصب دیتا سنتر و اتاق سرور از جمله سقف و کف کاذب، کابل کشی، سیستم برق اضطراری و غیره رو ارائه میکنه.
شرایط فیزیکی اتاق سرور را در نظر بگیرید
نکات مربوط به استانداردسازی اتاق سرور از زمان طراحی و ساخت فضای مورد نظر شروع میشه.
- در درجه اول باید موقعیت اتاق سرور در ساختمان مشخص بشه. طبق استاندارد اتاق سرور نباید در مرکز ساختمان باشه و نباید به راهروهای باریک منتهی بشه.
- در مناطق زلزله خیز، اتاق سرور در طبقات زیرین و در مناطق سیل خیز، اتاق سرور در طبقات بالا راه اندازی بشه.
- اتاق سرور ترجیحا باید در محلی ایزوله، بدون پنجره و به دور از رفت و آمدها باشه.
استاندارد ابعاد اتاق سرور
استاندارد اتاق سرور در رابطه با ابعاد اتاق چنین تعریف شده که باید متناسب با تعداد و حجم تمام تجهیزات تنظیم بشه. فراموش نکنید که تجهیزات اتاق سرور، علاوه بر تجهیزات شبکه، شامل سیستمهای cooling و محافظتی هم میشه. اتاق سرور باید نه انقدری بزرگ باشه که هزینه خنک سازی اتاق به طرز بیهوهای زیاد بشه و نه انقدری کوچک باشه که نحوه آرایش رک شبکه و ایجاد فاصله استاندارد بین چندین رک شبکه در اتاق با مشکل مواجه بشه. البته در این مورد بهتره شرایط توسعه و امکان گسترش شبکه رو هم تا حدی در نظر داشته باشید.
علاوه بر ابعاد طول و عرض، ارتفاع اتاق سرور هم استاندارد داره. منظور از ارتفاع استاندارد اتاق سرور، فاصله کف و سقف کاذب اتاق هست که باید بر اساس ارتفاع رکهای ایستاده تعیین بشه. به این صورت که ارتفاع بلندترین رک ایستاده رو اندازه گرفته و به اندازه 40 تا 50 سانتی متر هم فضای خالی برای گردش هوا در نظر بگیرین. در حالت کلی میشه گفت ارتفاع اتاق سرور در بازه 260 تا 300 سانتی متر هست.
استاندارد سقف، دیوار و کف اتاق سرور
در مورد استاندارد فیزیکی اتاق سرور باید به دیوارها، سقف و کف اتاق هم توجه کرد. در استاندارد اتاق سرور، دیوارها باید عایق صدا بوده و ترجیحا با لایههای ضدحریق پوشونده بشن. همینطور پنجره نداشته باشن یا در حداقل تعداد ممکن باشن.
برای کف اتاق سرور باید طبق استانداردها از کف کاذب استفاده کرد. کف کاذب میتونه از جنس آلومینیوم، فولاد و آنتی استاتیک باشه. این کف علاوه بر گردش هوا، در مدیریت حجم عظیم کابل شبکه به کار رفته و توزیع وزن تجهیزات هم کاربرد داره.
استفاده از سقف کاذب هم دقیقا مثل کف کاذب در اتاق سرور، علاوه بر بهبود گردش هوای اتاق در تنظیم ارتفاع اتاق و مدیریت تجهیزات هم موثره. هم سقف و هم کف کاذب اتاق سرور باید توان تحمل یک ساعت آتش سوزی و مقاومت در برابر بارهای استاتیک رو داشته باشن.
استاندارد درب اتاق سرور
آخرین نکته در مورد فضای استاندارد اتاق سرور اینه که از درب ضدسرقت و ضد حریق استفاده بشه. حداکثر ارتفاع 250 سانتی متر رو داشته باشه و ترجیحا مجهز به قفلهای مطمئن مثل قفل رمزی یا قفل کارتی به جای قفل کلیدی باشه. در نظر گرفتن درب خروج اضطراری برای اتاق سرور هم یکی از استانداردهای مهم این موضوع هست. در اتاق سرورهای پیشرفتهتر از تجهیزات تشخیص حرکت هم بر روی درب اتاق سرور استفاده میشه.
به استاندارد دمای اتاق سرور و تجهیزات توجه کنید
استاندارد دمای اتاق سرور یکی از موارد حساس و حیاتی در عملکرد تجهیزات و در واقع عملکرد کل شبکه هست. در صورتی که دما و رطوبت اتاق سرور در حد استاندارد نباشه، هم تجهیزات آسیب میبینن و هم عملکرد شبکه مختل میشه. برای اینکه استاندارد دما و رطوبت اتاق سرور در دمای 18 درجه سانتی گراد و میزان رطوبت در حد 40 درصد حفظ بشه باید از تجهیزات کولینک اتاق سرور استفاده کرد:
تجهیزات سرمایشی اتاق سرور
در حالت کلی میشه سه نوع دستگاه سرمایشی برای اتاق سرور در نظر گرفت: کولر گازی، هواساز و اتصال آن به چیلر، پکیج مخابراتی. از طرفی انواع تجهیزات سرمایشی بر اساس محل نصبشون در سه گروه دسته بندی میشن: Rack Oriented، Room Oriented و Row Oriented که به عنوان مثال فن رک که فقط در داخل رکها نصب میشه نوعی سیستم سرمایشی اتاق سرور از نوع rack oriented هست.
از رایجترین سیستمهای خنک کننده اتاق سرور در ایران،کولر گازیه چون کولر آبی به دلیل ایجاد رطوبت برای استفاده در اتاق سرور مناسب نیست. فراموش نکنید که علاوه بر دمای بیشتر از حد استاندارد، دمای کمتر و سرمای زیاد هم میتونه برای تجهیزات آسیب زا باشه.
تجهیزات اطفاء حریق
خب اگه دمای اتاق سرور بالا رفت و تجهیزات داغ شدن، چه باید کرد؟ در این حالت لزوم استفاده از تجهیزات اعلان و اطفا حریق خودشو نشون میده. این تجهیزات میتونن به صورت مستقیم در داخل رکها (پوشش مستقیم) و یا نصب در فضای کلی اتاق سرور (پوشش جامع) نصب بشن. بنابراین نصب کپسولهای آتش نشانی در اتاق سرور یکی از استانداردهای الزامی و غیرقابل انکاره.
سیستم اطفا حریق اتاق سرور یا دیتاسنتر از اجرای مختلفی مثل گاز FM200 برای خاموش کردن آتش، سیلندر یا کپسول، شیر برقی، لوله کشی، نازل پاشش 360 درجه، شستی اطفا و توقف دستی. در زمان انتخاب یکی از انواع سیستمهای مختلف برای اطفا حریق، عواملی مثل محاسبه ابعاد اتاق سرور، مسیر عبور رکها و اتاقک سرد، محلهای عبور کابلها در سقف و کف و غیره مورد بررسی قرار میگیرن.
تجهیزات پشتیبانی تامین برق
در جهت مدیریت سیستم برق اتاق سرور، استفاده از تجهیزات برق پشتیبان هم از استانداردهای اتاق سروره. ژنراتور تامین برق که برای تولید برق در زمان طولانی به کار میره یکی از این تجهیزاته که در دو نوع دستی و اتوماتیک در بازار موجوده. UPS که در واقع مخفف عبارت Uninterruptible power supply هست، هم یکی دیگه از این تجهیزات برای تامین برق و یا کنترل نواسات شدید برق هست که باعث میشه شبکه بدون تاثیرپذیری از مشکلات برق، به عملکرد خودش ادامه بده. استفاده از تابلو برق هم یکی دیگه از اصلیترین استانداردهای اتاق سروره که برای کنترل جریان ورودی و خروجی برق و مانیتور کردن ولتاژ برق شبکه ضروریه.
تجهیزات روشنایی
سیستم روشنایی اتاق سرور هم یکی از موارد تاثیرگذار در کنترل دما و میزان مصرف انرژی هست. برای تامین روشنایی اتاق سرور از لامپهای کم مصرف و با سیستم روشن و خاموش شدن اتوماتیک استفاده کنید که در زمانهایی که نیاز به روشنایی وجود نداره خاموش شده و موجب افزایش مصرف برق و تولید گرمای حرارتی نشه.
استاندارد امنیت اتاق سرور را جدی بگیرید
امنیت اتاق سرور در شبکه از اهمیت بسیار ویژهای برخورداره. متخصص شبکه در این مورد باید جدی و سرسخت باشه. برقراری امنیت در اتاق سرور از دو جهت قابل بررسی و قابل بیانه که در جهت برقراری هر دو، اقداماتی در جهت استانداردسازی اتاق سرور معرفی شده:
- امنیت فیزیکی تجهیزات و فضا
- امنیت دیتای انتقالی در شبکه
سیستم ورود و خروج
در درجه اول دقت کنید که ورود و خرج افراد به اتاق سرور باید محدود بوده و به صورت تعریف شده انجام بشه. یعنی از ورود افراد غیرمتخصص به داخل اتاق اکیدا جلوگیری بشه. در این راستا مشخصات افرادی که اجازه ورود به اتاق سرور رو دارن رو در سیاستهای امنیتی شبکه داشته باشید.
سیستم کنترل دستی
به جهت کنترل ورود و خروج افراد، استفاده از سیستمهای کنترل تردد (ACS) در اتاق سرور توصیه میشه. با استفاده از این سیستم در ورودی اتاق سرور، متخصص شبکه فقط با وارد کردن کارت و یا اثرانگشت خود، اجازه ورود به این اتاق رو داره.
دوربین مدار بسته
در نهایت به جهت مانیتورینگ اتاق سرور و ثبت عبور و مرور افراد و اتفاقات، به دوربین مداربسته و دستگاه ضبط دیجیتال نیاز دارید. نصب دوربین مدار بسته در اتاق سرور یکی از ضروریات تامین امنیت هست.
مقاوم سازی اتاق سرور
منظور از مقاوم سازی اتاق سرور در جهت حفظ امنیت تجهیزات، اقداماتی مثل آهن کشی و ستون گذاری اتاق سرور، ثابت کردن رکها و سایر تجهیزات، استفاده از داکت و ترانکینگ صنعتی و مقاوم برای کابلها و استفاده از ماده ضدآتش اپوکسی EPOXY بر روی سطح هست
چاه ارت اتاق سرور
حفر چاه ارت در هر فضایی که جریان برق وجود داره، به اندازه نیاز به هوا برای تنفس، ضروری و بدیهیه. چاه ارت earth بارهای منفی روی تجهیزات رو دفع میکنه و برای اینکه به درستی عمل کنه باید استاندارد چاه ارت اتاق سرور رو کامل رعایت کنید. یعنی تا رسیدن به خاک نمناک زمین حفر بشه، از صفحه مسی داخل چاه استفاده بشه، برای پر کردنش از خاک رس یا ماسه نرم استفاده بشه، درون چاه لوله پولیکا سوراخ شده نصب بشه و مقاومتش کمتر از دو اهم باشه.
آپدیت منظم رمزها و برنامهها
بعد از اقدامات لازم در جهت حفظ امنیت فیزیکی اتاق سررو، باید به فکر امنیت دیتای شبکه هم باشید که البته در این راستا باید موارد متعددی رو رعایت کنید. اما یکی از سادهترین و حتمیترین این موارد، آپدیت منظم رمزهای تجهیزات و برنامههای به کار رفته در شبکه هست.
استفاده از سیستمهای بکاپ
هرگز نمیتونید حدس بزنید که در چه زمانی ممکنه مشکلی برای شبکه شما اتفاق بیافته اما میتونید از بکاپ گیری دیتای خود در فواصل زمانی کوتاه از نابود شدن دیتای شبکه محافظت کنید.
استاندارد نگهداری و محافظت از اتاق سرور را فراموش نکنید
در نهایت بعد از اینکه مطابق با راهنمای خرید تجهیزات شبکه، تمام تجهیزات لازم رو خریداری و مطابق با استانداردهای توضیح داده شده نصب و اجرا کردین، شبکه و اتاق سرور به صورت کاملا ایمن کار میکنن. اما این پایان ماجرا نیست. شما باید از نیروی انسانی متخصص شبکه برای حضور دائمی و مراقبت از اتاق سرور کمک بگیرید. استاندارد نگهداری از اتاق سرور هم مواردی رو شامل میشه که باید بهش واقف باشین:
توجه به گرد و غبار محیط
گرد و غبار و ریزگردها به خصوص در شهرهای آلوده، تاثیرات مخربی روی تجهیزات شبکه و مادربوردها دارن که اگه سرویس دورهای این تجهیزات به موقع انجام نشه و تجهیزات از این گردهها پاکسازی نشن، میتونه موجب اختلال شبکه و یا حتی از کار افتادن سرورها بشه. به همین دلیل علاوه بر استفاده از فیلترهای تصفیه هوا در اتاق سرور، باید تمام تجهیزات در فواصل مشخص مطابق با اصول، پاکسازی بشن.
علاوه بر گرد و غبار، جهت نظافت اتاق سرور از جاروبرقیهای صنعتی استفاده میشه به صورتی که موتور این جاروها در خارج از فضای اتاق بوده و فقط لوله جمع کننده وارد فضای اتاق میشه.
برررسی و برطرف کردن سریع مشکلات سخت افزاری
تمام تجهیزات به کار رفته در اتاق سرور باید به صورت دورهای و در فواصل زمانی کوتاه، چک شده و از سالم بودن تک تکشون اطمینان حاصل بشه. متخصص شبکه باید در صورت مشاهده کوچکترین عیب و یا مشکلی در سخت افزارها نسبت به تعمیر اون اقدام کنه و مطمئن باشه که تمام تجهیزات دارن به درستی کار میکنن.
چک لیست اتاق سرور که در نهایت باید چک کنید
نکات مهم در استاندارد سازی اتاق سرور متعدد و متنوع و در عین حال بسیار مهم و حساس هستن. برای اینکه مطمئن باشید استاندارد اتاق سرور شما از همه لحاظ به درستی رعایت شده، تهیه یک چک لیست جامع بسیار کمک کننده هست. شما میتونید در هر مرحله از فعالیت اتاق سرور، به این چک لیست مراجعه کرده و نکات مهم رو چک کنید و خیالتون راحت باشه که موردی رو جا ننداختین. در این قسمت ما چک لیست استاندارد اتاق سرور رو به صورت دورهای براتون آماده کردیم:
- هر ماه یک بار چک کنید
- سیستم های خنک کننده
- میزان رطوبت محیط
- نگهداری از سیستم برق
- پاکسازی فضای اتاق (توجه کنید که چیزی به سادگی گذاشتن کاغذ در سطل زباله میتونه خطر آتش سوزی اتاق سرور رو افزایش بده).
- عملکرد بدون وقفه منبع تغذیه، از جمله باتریهای پشتیبان
- بازرسی کلیه کابل ها (برق و دیتا)
- اطمینان از کارکرد درست سیستمهای اطفاء حریق
- اسکن و ارزیابی عملکرد کلی سرورها و رصد کردن تغییرات
- هر هفته یک بار چک کنید
- نگاهی دقیق به پایگاه داده درخواستهای مدیریت بندازین
- زمانی رو صرف نظارت بر پایگاههای دادهای کنید که در حال حاضر به تعمیر و نگهداری نیاز دارن (نوع نگهداری مورد نیاز رو شناسایی کنید)
- هر روز چک کنید
- از سرورها نسخه پشتیبان تهیه کنید (برخی افراد فقط به صورت هفتگی یا ماهانه از سرورها نسخه پشتیبان تهیه میکنن اما شما هرگز نمیدونید چه زمانی یک موقعیت اضطراری ظاهر میشه و ممکنه تمام دادههای تولید شده از آخرین نسخه پشتیبان خود رو دست بدین. بنابراین، هرچه بیشتر از سرورها نسخه پشتیبان گرفته بشه، بهتره.
- میزان فضای خالی دیسک موجود و فضای استفاده شده رو مشاهده کنید
آنچه در مورد استانداردهای اتاق سرور گفتیم
طبق موارد گفته شده، مراحل استانداردسازی اتاق سرور از طراحی برای راه اندازی شبکه آغاز شده و تا زمانی که شبکه در حال فعالیت هست، ادامه داره. طراحی اتاق سرور در ابعاد مناسب، سقف و کف مناسب، استفاده از سیستم سرمایشی و تهویه فضای اتاق، مقاومسازی تجهیزات پسیو شبکه مثل رکها، رعایت کردن موارد امنیتی مثل استفاده از دوربین مداربسته و چاه ارت در اتاق سرور و در نهایت آپدیت دورهای و منظم تجهیزات و برنامههای شبکه از مهمترین موارد استانداردسازی اتاق سرور هستن. امیدواریم مطالب گفته شده در مورد استاندارد اتاق سرور براتون مفید باشه، اگه همچنان سوالی در این مورد دارین، در قسمت نظرات مطرح کنید.
سوالات متداول
ISO، TIA و IP از معتبرترین استانداردهای جهانی برای اتاق سرور هستن.
طبق استانداردهای جهانی، دمای اتاق سرور باید در بازه 18 تا 27 درجه سانتی گراد و رطوب آن در بازه 40 تا 60 درصد حفظ بشه.
طبق استانداردهای جهانی معمولا توصیه میشه که به لحاظ امنیتی و شرایط دمایی بهتره اتاق سرور، پنجره نداشته باشه.