راهنمای خرید سی پی یو
نترانیهای عزیز! اگه بخوام خیلی راحت توضیح بدم که CPU چیه، باید بگم که هر کامپیوتر به یک مادربرد و هر مادربرد به یک سیپییو نیاز داره. در زمینهی اینکه یک کامپیوتر چه میزان داده رو میتونه پردازش کنه و این پردازش با چه سرعتی انجام میشه، سیپییو یا واحد پردازش مرکزی تعیین کننده است. در خرید پردازنده برای کامپیوترتون، به موارد زیادی باید دقت کنین. در مطلب راهنمای خرید سی پی یو به مهمترین موارد اشاره میکنم.
مهمترین موضوعی که هنگام خرید سی پی یو باید در نظر داشته باشین تعداد هستههای CPU، لیتوگرافی پردازنده، استفادهای که قراره از کامپیوتر داشته باشین، نرمافزاری که باید روی اون اجرا بشه، سازگاری پردازنده با بقیهی اجزا و همینطور فرکانس سیپییو هست.
انواع سیپییو
پردازندهها با توجه به قدرت و سرعتی که دارن، در جاهای مختلفی ازشون استفاده میشه. CPU ها انواع مختلفی دارن و زمانی که تصمیم به خرید بگیرین، میبینید که چقدر گزینهها برای انتخاب زیاده. کدوم Cpu رو باید بخرید؟ به چه مواردی باید در خرید توجه کنید؟ همهی اینها رو در این راهنمای خرید سی پی یو با هم بررسی میکنیم. بریم با انواع CPU آشنا بشیم و اونها رو با هم بررسی کنیم.
سیپییو دسکتاپ
کارایی اصلی سی پی یوها در واقع باهم تفاوتی نداره. اون Optionهایی که به تواناییهای یک CPU اضافه میشه، میتونه روی عملکرد اون تاثیر بذاره. سیپییو دسکتاپ همونجوری که از اسمش مشخصه، برای کامپیوترهای Desktop طراحی شده تا بتونه نیازهای کاربران دسکتاپ رو برطرف کنه. ویژگی این نوع پردازندهها هم اینه که میتونن درجهی حرارت بیشتری رو تحمل کنن. برای اورکلاک کردن هم سازگارتر هستن.
معروفترین شرکتهای تولیدکنندهی CPU دسکتاپ، Intel و AMD هستن. البته شرکت Apple بهتازگی با ارائهی پردازندهی M1 به این لیست اضافه شده.
M1 پردازندهی مکبوک اپل
اگر قصد خرید CPU برای دسکتاپ رو دارین، برای استفادههای عادی میتونین از سری پردازندههای Core اینتل، رایزن AMD، پنتیوم یا سلرون استفاده کنین. شاید اگر استفادهای که از سیستمتون قراره داشته باشین، خیلی سنگین نباشه، در حد Core i3 هم کارتون راه بیفته؛ ولی برای استفادههای حرفهایتر میتونین از پردازندههای Core i5 استفاده کنین.
اگر خواستین خیلی حرفهای کار کنین و برای انجام کارهاتون به پردازندهای فوق قوی نیاز داشتین، میتونین بهسراغ Core i9 اینتل یا رایزن 9 برای AMD برین. البته نسلهای پردازندهها هم خیلی مهم هستن. در ادامه در موردش توضیح میدم.
سیپییو موبایل
سیپییوهایی که برای لپتاپ و تلفنهای هوشمند طراحی و استفاده میشن، از این نوع هستن. بیشتر مواقع پردازندههای موبایلی به منظور اینکه انرژی کمتری مصرف کنن، نسبت به پردازندههای دسکتاپ، سرعت و قدرت کمتری دارن. البته بعضی موقعها هم میشه که پردازندههای موبایلی قابلیتهایی داشته باشن که نوع دسکتاپی از اون بیبهره باشن. بهعنوان مثال، میتونیم به تکنولوژی صفحهی نمایش بیسیم (WiDi) اشاره کنیم. این قابلیت به دستگاههایی مثل تلویزیون، اجازهی انتقال بیسیم فایلهای رسانهای رو میده.
سیپییو سرور
پردازندههای سرور باید با قابلیت اطمینان بالایی ساخته بشن تا در شرایط سخت بشه ازشون استفاده کرد. زمانی که میخوان این نوع پردازندهها رو تست کنن، اونها رو تحت شرایط پرفشاری مثل دمای زیاد و فشار محاسباتی بالا قرار میدن.
تصور کنین پردازندهی دسکتاپ شما به هر دلیلی از کار بیفته. در این شرایط، سیستم شما دیگه کار نمیکنه، ولی در پردازندههای سرور به اصطلاح Failover رخ میده. تجهیزات آماده به کار، در زمانی که سیستم اصلی از کار بیفته، مدیریت بخشهای مختلف سیستم رو به دست میگیرن. مثلا میتونیم به سیستمهای دوپردازندهای اشاره کنیم. فرکانس این پردازندهها در زمانی که مشغول فعالیت هستن، بسیار بیشتره، همین مسئله باعث میشه دادههای بیشتری رو پردازش کنن.
در خریدن یک CPU چه چیزایی رو باید بدونیم؟
زمانی که میخواین برای سیستمتون سی پی یو بخرین، به نظرم اگر در این زمینه تخصص نداشته باشین، باید حتما راهنمای خرید سی پی یو رو بدونین، چون خیلی چیزها هست که باید بهشون توجه بشه. اول اینکه باید نوع پردازندهای که قراره بخرین رو انتخاب کنین.
آموزش نصب CPU روی مادربرد
به دلیل اینکه سیپییوها با هم برابر نیستن، قدم بعدی آشنایی با قابلیتها و مشخصاتی هستش که پردازندههای مختلف دارن. باید اول این ویژگیها و مشخصات رو بشناسین و تاثیر اونها رو روی عملکرد سیستم بدونین. در این قسمت به نکاتی که در زمان خرید یک CPU باید بدونیم، اشاره میکنیم.
تعداد هستهها و رشتهها
یکی از مهمترین عوامل در قدرت و سرعت عملکرد سی پی یو، تعداد هستهها و رشتههای پردازنده است. هستهها بهنوعی مثل پردازندههای جداگانه عمل میکنن که همگی روی یک تراشه قرار گرفتن.
هر هسته در هر لحظه فقط میتونه یک کار و دستور رو انجام بده، بنابراین هستههای بیشتر باعث میشن CPU در انجام چند وظیفه و Task در یک لحظه بهتر عمل کنه. نرمافزارهایی وجود دارن که به دلیل بالا بودن تعداد فرمانهایی که در هر لحظه باید اجرا بشن، حجم سنگینی دارن، برای اجرای این برنامهها نیازه پردازندهای که تعداد هستههای بیشتری داره رو استفاده کنین تا سریعتر اجرا بشه.
کمتر از یک دههی پیش، تمام پردازندهها تکهستهای بودن ولی امروزه بهندرت میتونین چنین پردازندههایی رو پیدا کنین. این روزها پردازندههای چندهستهای به شدت در بازار طرفدار پیدا کردن و تقریبا تمام نرمافزارها به گونهای نوشته میشن که بتونن نهایت استفاده رو از تکنولوژی چندهستهای ببرن.
تعداد هستههایی که سیپییوها دارن، تاثیر زیادی روی عملکرد و سرعت سیستم شما داره. CPU هایی که الان در بازار وجود دارن، پردازندهای 2 تا 16 هستهای هستن. ولی خب، قبل از اینکه فکر کنین سی پی یو چند هستهای بهتره، باید بدونین اصلا چندهستهای یعنی چی؟!
قبلا که سیپییوها تکهستهای بودن، همون یک هسته مسئول تمام دادههایی بود که به پردازنده ارسال میشدن. اما امروزه که از هستههای بیشتری در هر پردازنده استفاده میشه، این هستهها میتونن وظایف پردازنده رو بین خودشون تقسیم کنن، همین موضوع باعث میشه پردازنده سریعتر و بهینهتر عمل کنه.
ولی خب، یک نکته هم وجود داره: عملکرد پردازنده بهشدت به برنامهای که روی اون اجرا میشه، وابسته است. اگر برنامهی موردنظرتون بتونه فقط از سه هستهی یک پردازندهی هشتهستهای استفاده کنه، پنج هستهی دیگه کاملا بیاستفاده باقی میمونن.
Threads یا رشتهها تعداد وظایفی هستن که CPU میتونه در هر لحظه انجام بده. خیلی از پردازندههای جدید و مدرن، چند رشتهی همزمان دارن که به اصطلاح به اونها hyperthreading میگن. این ویژگی به شما اجازه میده که هر هسته همزمان دو کار رو انجام بده.
اگر می خواید فقط ایمیلهاتون رو جواب بدین، در اینترنت گشت بزنین یا آنلاین فیلم ببینین، یک سیپییو با یک یا دو هسته کارتون رو راه میندازه ولی خب اگر پردازندهای چهار هستهای بگیرین که مثلا چندین رشته داشته باشه، عملکرد دستگاهتون قویتر میشه.
نسل پردازنده
یکی از فاکتورهایی که در عملکرد پردازندهها خیلی موثره، نسل پردازنده است. البته با توجه به این مورد میتونین بفهمین چه نسخهای از ویندوز رو میتونین روی سیستمتون نصب کنین یا اینکه لپتاپ یا کامپیوتری که خریدین، چقدر قدیمی یا جدیده.
پردازندههای نسلهای جدیدتر معمولا عملکرد و کارایی بهتری دارن و در مقایسه با نسلهای قبلی ویژگیهای بهتری دارن. بهعنوان مثال، در مورد پردازندههای AMD Ryzen، تراشههای نسل دوم Ryzen 2000 نسبت به نسل اول خود، سریعتر هستن و همینطور پردازندههای نسل سوم Ryzen 3000 نسبت به نسل دوم این پردازندهها عملکرد خیلی بهتری دارن.
حافظهی کَش
کش پردازنده از جهتهای زیادی به حافظهی کامپیوتر شباهت داره. کش، میزان خیلی کمی از یک حافظهی خیلی سریع هستش که بهعنوان حافظهی موقت مورد استفاده قرار میگیره. با استفاده از حافظهی کش، پردازنده میتونه با سرعت خیلی بیشتری به فایلهای موردنیاز خودش دسترسی داشته باشه. هر چهقدر میزان کش پردازنده بیشتر باشه، کامپیوتر میتونه فایلهای بیشتری رو به منظور دسترسی سریع داخل اون نگهداری کنه.
برای دسترسی سریع به دادهها و دستورالعملهای بین پردازنده و RAM سیستمتون، از حافظهی کش استفاده میشه. سه نوع حافظهی پنهان (حافظهی کش) وجود داره:
- L1 سریعترین اما محدوده.
- L2 فضای بیشتری داره اما کنده.
- L3 فضای زیادی داره اما خب نسبتا کنده.
زمانی که دادههای موردنیاز CPU در هیچیک از این مکانها در دسترس نباشه، این رم به RAM که بسیار کندتره، میرسه. دلیل کند بودنش اینه که فاصلهی اون تا حافظهی پنهان پردازنده کمی زیاده.
سازگاری سوکت
شاید به بیان ساده بشه گفت سوکتهای CPU مناطقی هستن که CPU در داخل مادربرد در اونجاها زندگی میکنه، شاید اون منطقه و فضا برای هر پردازندهای مناسب نباشه. برای اینکه پردازندهی شما بتونه اتصالات مکانیکی و الکترونیکی مناسبی برقرار کنه، باید از سازگاری سوکت سی پی یو با مادربورد سیستم مطمئن بشین.
در حال حاضر سه نوع سوکت پردازنده وجود داره:
- LGA: سطح سوکت رو تعداد زیادی از پینها تشکیل دادن و قسمت پایینی پردازنده هم حفرههایی داره. زمانی که پردازنده روی سوکت قرار میگیره، پینهای سوکت داخل حفرههای CPU میافتن.
- PGA: سطح این نوع سوکت رو تعداد مشخصی حفره پوشش داده. در بخش زیرین پردازنده هم پینهایی قرار گرفتن.
- BGA: در واقع این نوع سوکتها باعث میشن هزینهها کمی کم بشه ولی در واقع نمیشه بهشون گفت سوکت، چون زمانی که CPU ساخته میشه، بهوسیلهی BGA بهطور دائمی به مادربرد وصل میشه.
اگر مادربرد و CPU رو همزمان با هم نمیخرین، در زمان خریدن پردازنده حواستون باشه که مطمئن بشین سوکت CPU با سوکت مادربرد کاملا سازگار باشه. ولی در صورتی که کامپیوتر خودتون رو بر اساس سیپییو اسمبل میکنین، باید از سازگار بودن مادربرد با سیپییو مطمئن بشین.
AMD و Intel هرکدوم سوکتهای خاص خودشون رو دارن و در هرکدوم نوع مادربورد متفاوته. مثلا نوع سوکت 1151 اینتل متناسب با پردازندههای نسل 6 تا 8 پردازندههای اونهاست. اگه بخواین پردازندهی دیگری به اون اضافه کنین، کار نمیکنه.
پردازندهی گرافیکی آنبرد
خیلی از پردازندههایی که در بازار وجود دارن، پردازندهی گرافیکی هم دارن که از اون برای انجام محاسبات گرافیکی استفاده میکنن. در صورتی که سیپییو، پردازندهی گرافیکی نداشته باشه، کامپیوتر باز هم میتونه با استفاده از کارت گرافیک مجزا یا گرافیک مادربرد تصاویر گرافیکی رو نمایش بده ولی در حد راه انداختن کار و نه خیلی حرفهای. اگر قصد دارین از کامپیوتر برای کارهای حساس گرافیکی استفاده کنین، کارت گرافیک داخلی سیپییو نمیتونه پاسخگوی نیازهای شما باشه و باید یک فکری به حالش بکنین.
فرکانس
فرکانس پردازنده که با هرتز (Hz) نشون داده میشه، مشخصکنندهی سرعت عملکرد سیپییو هست. قبلا اگر فقط کمی میزان فرکانس بیشتر بود، میشد گفت عملکرد سیپییو هم بهتر بود ولی امروز این موضوع زیاد صدق نمیکنه. به این دلیل، موارد گوناگونی در سرعت یک سیپییو تاثیر میذارن. شاید یک CPU با فرکانس کمتر، ساختارش جوری باشه که عملکرد خیلی بهتری نسبت به یک سیپییوی با فرکانس بالاتر داشته باشه.
اکثر پردازندههای مدرن سرعت فرکانس خودشون رو بر اساس وظیفه و دما بالا یا پایین برده و تنظیم میکنن، بنابراین یک سرعت فرکانس پایه (حداقل) و یک توربو (حداکثر) دارن.
با اینکه فرکانس هنوز هم روش خوبی برای تعیین سرعت سیپییو به حساب میاد، اما خب تنها فاکتوری نیست که روی این موضوع تاثیرگذار باشه. بهتره در زمان خرید سی پی یو علاوه بر فرکانس، نگاهی هم به IPC یا Instruction Per Clock اون بندازین.
دستورالعملها در هر چرخهی ساعت (IPC)
حتی اگه دو CPU داشته باشین که سرعت فرکانس و تعداد رشتههای اونها یکسان باشه، اگه تولید شرکتهای مختلفی باشن یا حتی معماری ساختشون متفاوت باشه، تعداد متفاوتی از IPC تولید میکنن. IPC به شدت به معماری CPU وابسته است. بنابراین تراشههای نسلهای جدیدتر بهتر از نمونههای قدیمیتر هستن. IPC معمولا بهعنوان مشخصات درج نمیشه. بهترین راه برای آگاهی از اون، خوندن نظرات سایر کاربرانه.
قدرت طراحی حرارتی (TDP)
همهی پردازندهها حرارت تولید میکنن اما مشخصات قدرت طراحی حرارتی نشون میده که هر سیپییو چه میزان حرارت از خودش تولید میکنه. یکی از چیزهایی که در این راهنمای خرید سی پی یو باید بهتون بگم، اینه که برای خریدن یک CPU حتما به این مورد توجه کنین؛ چون TDP مستقیما به شما میگه که با خرید این پردازنده به خرید خنککننده هم نیاز دارین یا نه؟
در صورتی که به همراه سیپییو هیچ خنککنندهای بهتون ارائه نمیشه یا خنککنندهی مورد نظر قدرت کافی رو نداره، باید حتما یک خنککننده با توانایی کافی تهیه کنین.
حرف آخر
در این راهنمای خرید سی پی یو، سعی کردم تمام نکات لازم برای خرید پردازنده رو بهتون بگم. با استفاده از این راهنما، شما میتونین خیلی راحت پردازندهی مورد نظرتون رو انتخاب کنین. در صورتی که هر سوالی در این زمینه دارین، در بخش نظرات مطرح کنین. من و همکارام در سریعترین زمان به اونها پاسخ میدیم.
دانلود PDF اين مقاله:
دانلود PDF مقاله
سوالات متداول
تعداد هستههای CPU، استفادهای که قراره از کامپیوتر داشته باشین، نرمافزاری که باید روی اون اجرا بشه، سازگاری پردازنده با بقیهی اجزا و همینطور سرعت سیپییو خیلی مهمه و باید بهشون توجه بشه.
در این خصوص باید به قدرت طراحی حرارتی (TDP) توجه کنین.
نه. لپتاپها جوری طراحی شدن که نمیشه CPU شون رو تغییر داد یا جایگزین کرد.
اگر در حد کم به ارتقا سرعت و عملکرد سیستمتون نیاز داشته باشین، میتونین RAM رو ارتقا بدین ولی خب ارتقا CPU میتونه باعث تغییرات خیلی بزرگی در عملکرد و سرعت کامپیوترتون بشه.
وقتتون بخیر /اگه از cpu i7 2600k روی مادربرد z490 استفاده کنم چی میشه؟ و میشه ی پردازنده قوی تر از G5905 Intel Celeron اما قیمت مناسب بهم معرفی کنید؟ ممنون میشم پاسخ بدید
سلام من لبتاب acer aspire v5 561g دارم میخواهم سی پی یو i7 7200u بندازم به مادر بوردم میخوره؟؟
سلام آریا عزیز
مدل فعلی پردازندتو بهم بگو
الان cpu من که دارم استفاده میکنم از تکنولوژی 32nm هست
آیا cpu جدید که میخوام بخرم 22nm هست امکان نصب روی مادربرد داره ؟ یا فقط سوکت مهمه و کوچیک و بزرگی cpu مهم نیست ؟
سلام علی
میشه مدل مادربرد و Cpu که میخوای بخری رو بهم بگی