کنترل و اندازه‌گیری دمای CPU در کامپیوتر و لپ‌تاپ

نحوه بررسی دمای CPU اهمیت زیادی داره؛ چرا که گرمای بیش از حد عمر مفید و عملکرد کلی کامپیوتر شما را تحت‌تأثیر قرار می‌ده. قطعاً در ذهن شما هم سؤال به وجود اومده که چطور اندازه‌گیری دمای CPU را انجام بدیم؟ یا چه دمایی برای CPU مضر است؟ اگر اطلاعات دقیقی راجع به CPU ندارین توصیه می‌کنیم مقاله CPU چیست؟ رو حتماً مطالعه کنین. در ادامه این مقاله قصد داریم دمای حداکثر و حدود مناسب برای حرارت سی‌پی‌یو را بررسی کنیم.

دمای مناسب سی‌پی‌یو

ایده‌آل‌ترین دما برای سی‌پی‌یو در کامپیوتر و لپ‌تاپ حدود ۴۵ تا ۵۰ درجه و برای سرورها ۶۰ درجه است. البته به این معنی نیست که سی‌پی‌یوها تحمل دمای بالاتری را ندارن. اما در دمای بالاتر احتمال آسیب‌زدن به قطعات کامپیوتری بالا میره. معمولاً دما‌ی بالای ۷۰ درجه برای سی‌پی‌یو مناسب نیست و درصورتی‌که به این دما برسه باید سلامت فن سی‌پی‌یو چک بشه. همچنین بررسی کنین که گردوغبار محفظه‌های فن رو مسدود نکرده باشه.

اندازه‌گیری دمای cpu

دمای cpu توسط حسگر مادربورد اندازه‌گیری می‌شه. اندازه‌گیری دمای cpu معمولاً توسط نرم‌افزارها در اختیار کاربر قرار می‌گیره. برای مثال درصورتی‌که از ویندوز ۱۰ استفاده کنین نرم‌افزار Open Hardware Monitor از اپلیکیشن‌های محبوب برای اندازه‌گیری دمای سی‌پی‌یو است. این نرم‌افزار امکانات زیادی را در اختیار شما قرار می‌ده. برای مثال به کمک این نرم‌افزار میتونین درجه حرارت سایر قطعات سیستم مانند کارت گرافیک را بدونین و همچنین بهترین درجه حرارت سی‌پی‌یو برای پایداری بهتر را در اختیار شما قرار می‌ده.

غیر از این نرم‌افزار می‌تونین از نرم‌افزارهای ثالث بر روی سیستم خود بهره بگیرین. نرم‌افزار نمایش دمای لپ‌تاپ speed fan از جمله نرم‌افزارهای رایگان برای اندازه‌گیری دمای سی‌پی‌یو است از دیگر قابلیت‌های این اپلیکیشن، نمایش تمام سنسورهای حرارتی سیستم شماست. سایر اپلیکیشن‌های قابل دانلود برای اندازه‌گیری دمای CPU شامل Motherboard monitor است که می‌تونین دانلود و نصب کنین.

علاوه بر روش‌های فوق و استفاده از نرم‌افزار می‌تونین به قسمت Setup مادربورد برین که معمولاً هنگام روشن‌کردن کامپیوتر و با فشار دادن دکمه delete وارد این بخش می‌شین. در این قسمت بخشی با عنوان CPU temperature وجود داره که عدد داخل کادر نشان‌دهنده دمای سی‌پی‌یو شما است. البته این روش، روش دقیقی برای محاسبه دمای سی‌پی‌یو نیست چون شما در این حالت از کمترین توان CPU استفاده میکنین پس در نتیجه دمای CPU در اون لحظه در حداقل مقدار ممکن قرار داره. 

چطور دمای سی‌پی‌یو را پایین بیاریم؟

اکثر سی‌پی‌یوهای نسل جدید به قابلیتی مجهز شدن که در صورت داغ شدن بیش از حد، سی‌پی‌یو دستگاه رو به طور خودکار خاموش می‌کنه. در واقع این کار از آسیب‌زدن به سی‌پی‌یو جلوگیری می‌کنه. در حالت کلی برای کنترل دمای پردازنده سعی کنین سیستم خودتون را در محلی استفاده کنین که تهویه مناسبی داشته باشه و دمای محیط حدود ۲۳ درجه سانتیگراد باشه. به‌غیراز رعایت موارد فوق هرازگاهی محل چرخش فن رو گردگیری کنین و در صورت افزایش دمای بیش از حد سیستم مدتی کامپیوتر را خاموش کنین.

برقراری تهویه مناسب در کیس

 بعد از روش‌های گفته شده برای نحوه بررسی دمای CPU، به روش‌های کنترل CPU می‌پردازیم. فضای کیس شامل یک چهارچوب کلیه که مجموعه سخت‌افزارها را در داخل خودش قرار میده. پردازش توسط بخش سی‌پی‌یو و کارت گرافیک باعث ایجاد حرارت در داخل کیس می‌شه و اینجاست که تهویه مناسب کیس باعث گردش هوا و جلوگیری از داغ شدگی سی‌پی‌یو خواهد شد. در حالت کلی کنترل دمای کیس برعهده فن‌های جانبی و شکاف‌های موجود در کیس برای چرخش هوا است. به‌خاطر داشته باشین برای تهویه مطبوع استفاده از حداقل دو فن در کیس ضروری هست. البته اندازه محیط کیس یکی از نکات مهم دیگه برای کنترل دمای سی‌پی‌یو بوده و دقت داشته باشین که محیط و فضای کیس نباید کوچک باشه. این امر ممکنه باعث ایجاد سدی برای خروج هوا بشه. معمولاً چهارچوب کیس به سه سایز کوچک، سایز متوسط و سایز بزرگ شناخته میشه. در این زمینه هم توصیه می‌کنیم از حداقل سایز متوسط برای گردش هوای بهتر استفاده کنین.

خمیر سیلیکونی

بعد از نحوه بررسی دمای CPU برای کاهش دمای این سخت‌افزار می‌تونین از خمیر سیلیکونی استفاده کنین. نقش خمیر سیلیکون مثل یک واسطه بین قطعه گرم شونده و سطوح جاذب حرارت است که باعث منتقل شدن یکپارچه گرما به سیستم تهویه میشه. استفاده از خمیر سیلیکونی مزیت بسیار بزرگی برای جلوگیری از آسیب‌های وارده توسط گرما هست پس در صورت عدم کنترل گرما توسط تهویه حتماً از خمیر سیلیکونی استفاده کنین.

کاهش ولتاژ پردازنده

یکی از عوامل گرمای بیش از حد سی‌پی‌یو ولتاژ بالای پردازنده است. درصورتی‌که ولتاژ ورودی پردازنده مرکزی بیش از حد باشه شاهد افزایش حرارت خواهیم بود. اگر ولتاژ ورودی پردازنده را به‌صورت دستی افزایش دادین بهتره از فن‌های بیشتر یا قدرتمندتری استفاده کنیم. درصورتی‌که بازهم شاهد افزایش دمای پردازنده هستین بهتره فرکانس پردازشگر را به حالت قبلی برگردونیم. البته دقت کنین که کاهش بیش از اندازه فرکانس پردازنده هم باعث ایجاد فشار به سخت‌افزار خواهد شد.

جداکردن IHS از پردازنده مرکزی

یکی دیگه از روش‌های کاهش دمای پردازنده دیلید کردن پردازشگر است. در واقع با این کار پخش‌کننده گرما یا IHS به طور کامل از مدار چاپی پردازنده جدا شده و خمیر سیلیکون بر روی هسته‌ها و واحدهای پردازنده اعمال میشه. توصیه می‌کنیم این کار فقط توسط فرد متخصص انجام بگیره چون کوچک‌ترین خطا باعث آسیب بسیار جدی به سخت‌افزار و پردازنده میشه. حتماً در انجام این پروسه با استفاده از چسب به مدار چاپی متصل بشه.

حرف آخر

در این مقاله سعی کردیم روش‌های متنوعی را برای کنترل و نحوه بررسی دمای CPU باهم مرور کنیم. بعضی از روش‌های گفته شده نیاز به انجام توسط افراد متخصص داره پس دقت کنین که انجام سرخود بعضی از روش‌ها باعث آسیب جدی به دستگاه شما خواهد شد. همان‌طور که دیدین استفاده از سیستم در دماهای بالا باعث آسیب‌زدن به قطعات دستگاه می‌شه. پس سعی کنین موارد گفته شده در این مقاله رو رعایت کنین.

سوالات متداول