راهنمای جامع انتخاب مادربرد: چه مادربردی بخرم؟

اگر قصد خرید یک کامپیوتر جدید را دارید و یا می‌خواهید یک کامپیوتر آماده بخرید که بعدا بتوانید آن را ارتقاء دهید، باید قبل از همه چیز راجع به خرید مادربرد آن فکر کنید. مادربرد یکی از مهم‌ترین قطعات هر کامپیوتر است و روی دیگر قطعات استفاده شده در کامپیوتر (مانند نوع پردازنده مورد استفاده) تاثیر زیادی دارد.

شما زمانی که می‌خواهید یک کامپیوتر جدید بخرید، باید نوع پردازنده مورد استفاده خودتان را تعیین کنید. پس از این کار معمولا خرید مادربرد چیزی است که باید به آن فکر کنید.

مادربرد چیست؟

مادربرد یک برد مدار چاپ شده (PCB) است که به عنوان ستون فقرات کامپیوتر عمل می‌کند و ارتباط دستگاه‌های مختلف را میسر می‌سازد. مادربرد کانکتورهای متفاوتی برای قطعاتی مانند پردازنده، کارت گرافیک، رم و حافظه دارد. اکثر دستگاه‌های هوشمند امروزی مانند گوشی‌ها و تبلت‌ها نیز از مادربرد استفاده می‌کنند اما تنها زمانی که شما خودتان اقدام به خرید مادربرد می‌کنید، زمان خرید کامپیوترهای دسکتاپ می‌باشد.

اگر از بالا به یک مادربرد نگاه کنید، شما تعدادی مدار، ترانزیستور، خازن، اسلات، کانکتور و… مشاهده می‌کنید که اجازه گردش سیگنال و برق را بین تمام قطعات فراهم می‌کنند. این قطعه خیلی پیچیده است و شرح برخی از جزئیات فنی آن در این مقاله نمی‌گنجد. اما برخی دیگر از این جزئیات در زمان خرید از اهمیت بالایی برخوردار هستند و به همین خاطر ما آن‌ها را در این مقاله برای شما آماده کرده‌ایم.

در زمان خرید مادربرد باید مطمئن شوید که نیازهای شما را چه اکنون و چه زمان حال تامین می‌کند. اگر احساس می‌کنید که هیچوقت سیستم خودتان را ارتقاء نمی‌دهید پس باید مادربردی انتخاب کنید که فقط نیازهای شما را برای امروز تامین می‌کند اما اگر احساس می‌کنید قرار است کامپیوتر خودتان را در آینده ارتقاء دهید باید مطمئن شوید که مادربرد در آینده نیز پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود.

پلتفرم

به احتمال زیاد اولین تصمیمی که زمان خرید مادربرد کامپیوتر باید بگیرید این است که قصد دارید از چه پردازنده‌ای استفاده کنید. شما باید از بین دو کمپانی اینتل و AMD یکی را انتخاب کنید. هر دو کمپانی پردازنده‌های مختلفی تولید می‌کنند که از پردازنده‌های سطح پائینی که فقط برای وبگردی مناسب هستند آغاز می‌شوند و تا پردازنده‌های فوق قدرتمندی که توانایی ویرایش ویدئو و… را دارند پیش می‌روند.

هر دو کمپانی به صورت مستمر محصولات خودشان را ارتقاء می‌دهند و ممکن است اطلاعاتی که در این مقاله ارائه می‌شوند در آینده معتبر نباشند. در زمان نوشتن این مقاله، اینتل نسل هشتم پردازنده‌های خودش را عرضه کرده است و AMD نیز اخیرا از معماری Zen و پردازنده‌های Ryzen رونمایی کرده است. اینکه کدام یک از پردازنده‌های این دو کمپانی برای شما مناسب است به نیازهای شما بستگی دارد. این انتخاب تا حدود زیادی به این بستگی دارد که آیا از برنامه‌های استفاده می‌کنید که به پردازش چندهسته‌ای پردازنده‌های Ryzen نیاز دارند یا بیشتر نگران اجرا شدن بازی‌هایی هستید که به توانایی تک‌هسته‌ای فوق‌العاده اینتل نیاز دارند؟

پس از اینکه انتخاب کردید کدام سی‌پی‌یو برای شما مناسب است، باید مادربردی را انتخاب کنید که از نوع سوکت و تراشه مناسب استفاده می‌کند. اصولاً سوکت سی‌پی‌یو مکانیسمی است که سی‌پی‌یو با استفاده از آن به مادربرد متصل می‌شود. تراشه سخت‌افزار و نرم‌افزار مادربرد است که در کنار هم اجازه ارتباط اجزای مختلف را صادر می‌کنند.

سوکت‌ها و تراشه‌هایی که باید بشناسید:

سوکت	سی‌پی‌یوهای پشتیبانی شده	تراشه‌ها
LGA1151	نسل 6 و 7 سری Core اینتل	نسل 6: H110, B150, Q150, H170, Q170, Z170 نسل 7: B250, Q250, H270, Q270, Z270
LGA1150 (سری 300)	نسل 8 سری Core اینتل	H310, B360, H370, Q370, Z370
LGA 2066	Skylake-X/Kaby-Lake x	X299
sTR4	AMD Ryzen Threadripper	X399
AM4	AMD Ryzen نسل 7 سری A و Athlon	A300, A320, B350, X370, X470, X570
AM3+	AMD FX	A970, A980G, A990X, A990FX
FM2+	AMD سری A و Athlon	A58, A68H, A78, A88X

نیازی نیست به صورت کامل با پروسه ساخت تراشه آشنا باشید اما هنگام خرید مادربرد ضروری است که نیازهای خودتان را بشناسید و تراشه و سوکت مناسب را انتخاب کنید. همچنین تراشه‌های مختلف از رم، کارت گرافیک و دیگر قطعات مختلفی پشتیبانی می‌کنند.

فرم فاکتور

مادربردها در ابعاد مختلفی عرضه می‌شوند و شما می‌توانید با توجه به همین موضوع کامپیوتری بخرید که با محیط کار شما تطابق داشته باشد. اگر شما فضای زیادی در اختیار دارید می‌توانید یک کیس Full Tower تهیه کنید ولی اگر فضای خیلی کمی در اختیار دارید، طبعاً باید به سراغ انتخاب‌های کوچک‌تر بروید.

به همین دلیل مادربردها در ابعاد و فرم فاکتورهای مختلفی عرضه می‌شوند. فرم فاکتور علاوه بر سایز مادربرد تعیین‌کننده اجزای مختلف آن نیز می‌باشد. عموماً هرچقدر ابعاد فیزیکی مادربرد شما بزرگ‌تر باشد از اجزای مختلف بیشتری پشتیبانی می‌کند. همچنین به یاد داشته باشید که همه‌ی کیس‌ها از فرم فاکتورهای مختلف پشتیبانی نمی‌کنند و قبل از خرید مادربرد باید مطمئن شوید که با کیس شما سازگاری دارد.

فرم فاکتورهای مهم مادربرد

	Mini-ITX	MicroATX	ATX
ابعاد	22.8*19 سانتی‌متر	24.4*24.4 سانتی‌متر	30.4 * 24.4 سانتی‌متر
اسلات توسعه	1	4	7
نوع اسلات رم	DIMM	DIMM	DIMM
تعداد اسلات رم	2 عدد	حداکثر 4 عدد	حداکثر 8 عدد
تعداد کارت گرافیک	حداکثر 1 عدد	حداکثر 3 عدد	حداکثر 4 عدد
تعداد کانکشن ساتا	حداکثر 6 عدد	حداکثر 8 عدد	حداکثر 12 عدد

این چند فرم فاکتور، مهم‌ترین فرم فاکتورهای مادربرد هستند. البته فرم فاکتورهای معرفی شده برای کامپیوترها بیشتر از این هستند و هرکدام از آن‌ها قابلیت‌های مختلفی دارند. اینجا مهم‌ترین موضوع این است که اندازه کامپیوتر مدنظر شما قرار است چقدر باشد و در زمان حال و آینده به چه تعداد تجهیزاتی نیاز دارید.

اسلات توسعه

مادربردها علاوه بر اتصال کارت گرافیک برای اتصال تجهیزات دیگری مانند کارت گرافیک، کارت صدا، کارت شبکه، تجهیزات ذخیره‌سازی و… نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. طی سال‌هایی که از تولید کامپیوتر تا به امروز می‌گذرد انواع مختلفی از پورت‌های توسعه طراحی شده‌اند اما خوشبختانه اخیرا این موضوع خیلی ساده‌تر شده است. امروزه شما فقط با پورت‌های PCIe سر و کار دارید و در برخی مادربردها نیز از اسلات PCIe برای دستگاه‌های قدیمی استفاده می‌شود.

PCIe مهم‌ترین پورت مادربرد است و شما برای اتصال اکثر تجهیزات جانبی کامپیوتر از آن استفاده می‌کنید. اسلات PCIe چهار سایز متفاوت دارد و آخرین استاندارد متداول نیز PCIe 3 می‌باشد. این سایزها توان عملیاتی و ابعاد هرکدام از اسلات‌ها را تعیین می‌کنند. از همین جهت زمان خرید مادربرد باید مطمئن شوید که روی مادربرد به اندازه کافی اسلات توسعه دارید و نوع آن‌ها برای پشتیبانی از تجهیزات شما مناسب است.

این چهار سایز عبارتند از:  x1، x4، x8 و x16 از بین این چهار سایز مختلف نیز اسلات‌های x4 و x16 متداول‌تر هستند. تعداد اسلات‌های PCIe هر مادربرد و همچنین محل قرارگیری آن‌ها متفاوت است. مادربردی که می‌خرید باید به اندازه کافی اسلات PCIe داشته باشد و فضای اطراف آن نیز باید به گونه‌ای باشد که بتوانید تمام تجهیزات موردنیاز خودتان را داخل آن جای دهید.

پشتیبانی از کارت گرافیک

تمام کامپیوترها به روشی برای نمایش اطلاعات به شکل بصری نیاز دارند. به زبان ساده کامپیوتر باید بتواند تصاویر را به گونه‌ای روی مانیتور نمایش دهد. در یک کامپیوتر معمولی قطعه‌ای که این کار را انجام می‌دهد کارت گرافیک یا پردازنده گرافیکی است. یکی از دیگر موضوعاتی که هنگام خرید مادربرد باید از آن مطمئن شوید این است که آیا مادربرد از پردازنده گرافیکی شما پشتیبانی می‌کند یا خیر!

برخی پردازنده‌های اینتل به همراه کارت گرافیک یکپارچه عرضه می‌شوند و نیاز شما را برای نمایش اطلاعات روی مانیتور برطرف می‌کنند. AMD نیز چنین چیزی را با اسم APU دارد که سی‌پی‌رو را با پردازنده گرافیکی روی یک پکیج تلفیق کرده است. این کارت گرافیک‌ها قدرت کمی دارند و برای کارهای ساده‌ای مانند وبگردی مناسب هستند و از بازی‌های خیلی سبک پشتیبانی می‌کنند.

اگر به یک پردازنده گرافیکی قوی‌تر برای کارهایی مانند ویرایش ویدئو نیاز دارید، باید از یک کارت گرافیک اختصاصی استفاده کنید. در این مورد شما باید دقیقا بدانید چه کارت گرافیک‌هایی به مادربرد شما متصل می‌شوند و حتی مادربرد شما از چند عدد کارت گرافیک پشتیبانی می‌کند.

اتصال کارت گرافیک

امروزه اکثر کارت گرافیک‌ها با استفاده از اسلات PCIe به مادربرد متصل می‌شوند و خیلی از آن‌ها نیز از اسلات PCIe x16 برای این کار استفاده می‌کنند. علاوه بر این اکثر کارت گرافیک‌های امروزی به استاندارد PCIe 3.0 یا استانداردهای جدیدتر نیاز دارند. اخرین موضوعی که هنگام خرید مادربرد در مورد کارت گرافیک باید در نظر داشته باشید، پهنای کارت گرافیک است. پهنای برخی کارت به اندازه دو اسلات است. این موضوع ممکن است برخی از اسلات‌های PCIe را بلاک کند و دسترسی به آن‌ها را محدود سازد. همچنین برخی کارت گرافیک‌ها ممکن است با 75 وات برق تامین شده توسط کارت گرافیک بتوانند فعالیت کنند اما برای برخی دیگر از آن‌ها به انرژی بیشتری از طریق کانکتورهای 6 پین یا 8 پین نیاز داشته باشند.

بنابراین هنگام خرید مادربرد باید مطمئن شوید که اسلات‌های PCIe موردنیاز شما را دارا می‌باشد. شما باید با دقت مشخصات کارت گرافیک موردنظر خودتان را مطالعه کنید و آن را با مشخصات مادربرد مقایسه کنید. در صورتی هم که می‌خواهید با استفاده از تکنولوژی SLI یا Crossfire دو عدد کارت گرافیک را به هم متصل کنید، باید حداقل دو اسلات آزاد و یک مادربرد سازگار با این تکنولوژی‌ها داشته باشید.

رم

کامپیوتر شما هنگامی که روشن است به مکانی برای نگه‌داری و ذخیره اطلاعات نیاز دارد. به این مکان RAM یا Random Access Memory گفته می‌شود. اکثر کامپیوترهای امروزی حداقل با 4 گیگابایت رم عرضه می‌شوند. اینکه به چه مقدار حافظه نیاز دارید بستگی به نیازهای شما دارد. اما 8 گیگابایت رم برای کاربران معمولی و 16 گیگابایت برای کاربران حرفه‌ای کافی است.

رم‌های امروزی با استفاده از یک اسلات مربعی به کامپیوتر متصل می‌شوند و نام این اسلات نیز از روی رم‌هایی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند انتخاب شده است: Dual In-Line Memory Module (DIMM). تعداد اسلات‌های DIMM روی مادربرد تعیین کننده این است که در آینده تا چه میزان می‌توانید رم کامپیوتر خودتان را ارتقاء دهید. این تعداد معمولا بین 2 تا 8 اسلات متغیر است. شما می‌توانید هر بار یک ماژول رم به سیستم خودتان اضافه کنید، اما بهترین عملکرد را زمانی خواهید داشت که رم‌ها را به صورت جفتی و در اسلات‌های جفت شده افزایش دهید.

ظرفیت این اسلات‌ها نیز از اسلات‌های DIMM یک گیگابایتی تا اسلات‌های 128 گیگابایتی متفاوت هستند. البته اسلات 128 گیگابایتی خیلی گران است و بیشتر در سرورها مورد استفاده قرار می‌گیرند. ظرفیت اسلات‌های DIMM در اکثر کامپیوترهای امروزی چیزی بین 4 تا 64 گیگابایت است و اکثر رم‌ها نیز در کیت‌های 2 یا 4 عددی تهیه می‌شوند. برای مثال اگر بخواهید 16 گیگابایت رم برای کامپیوتر خودتان تهیه کنید، بهتر است 2 عدد رم 8 گیگابایتی و یا 4 عدد رم 4 گیگابایتی تهیه کنید.

هنگام خرید مادربرد مطمئن شوید تعداد اسلات‌های آن برای شما کافی است و می‌تواند از تمام رم‌هایی که شما قصد استفاده از آن را دارید پشتیبانی کند. همچنین باید به نحوه خرید رم‌های خودتان هم فکر کنید. برای مثال اگر می‌خواهید با 8 گیگابایت رم کار خودتان را شروع کنید و در آینده آن را به 16 گیگابایت ارتقاء دهید و مادربرد شما هم فقط 4 اسلات DIMM دارد، باید دو عدد رم 4 گیگابایت بخرید و تمام اسلات‌ها را با 4 عدد رم 2 گیگابایت اشغال نکنید.

فضای ذخیره‌سازی

برای استفاده از کامپیوتر شما به مکانی برای نگه داشتن سیستم عامل، نرم‌افزارها و داده‌های خودتان در زمانی که کامپیوتر خاموش است نیاز دارید. این بدین معنی است که شما باید از بین هارد درایو و SSD یکی را انتخاب کنید. هارد درایو معمولا ارزان‌تر است و فضای بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد اما SSD قیمت بیشتری دارد و در عین حال سرعت خیلی زیادی دارد که می‌توانید از آن برای نگه داشتن سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای خودتان استفاده کنید.

هنگام انتخاب مادربرد باید توجه ویژه‌ای به کانکتورهای حافظه داشته باشید. علاوه بر نوع کانکتور شما باید به تعداد این کانکشن‌ها نیز توجه داشته باشید. برخی از این کانکتورها داخلی و برخی دیگر خارجی هستند.

امروزه متداول‌ترین نوع کانکتور حافظه serial ATA یا SATA می‌باشد و در حال حاضر سومین نسخه از آن عرضه شده است. سرعت انتقال اطلاعات SATA 3.0 برابر با 6 گیگابایت بر ثانیه می‌باشد. این موضوع بدین معنی است که هنگام اتصال حافظه SSD با استفاده از کابل SATA سرعت خواندن و نوشتن شما تا 600 مگابایت بر ثانیه می‌رسد. این سرعت برای هارد درایو به 150 مگابایت بر ثانیه افت می‌کند.

شما می‌توانید از هر دو حافظه SSD و HDD که از SATA 3.0 پشتیبانی می‌کنند استفاده کنید و مادربردها نیز می‌توانند چندین پورت SATA داشته باشند. نسخه‌های متفاوتی از SATA 3.0 نیز وجود دارند که سرعت بیشتری دارند اما ممکن است نحوه ارتباط آن‌ها نیز متفاوت باشد. برای مثال SATA 3.2 از فرم فاکتور M.2 پشتیبانی می‌کند.

یکی دیگر از انواع کانکتورهای حافظه که به شدت در حال فراگیر شدن است NVM Express یا NVMe نام دارد که با استفاده از باس PCIe به مادربرد متصل می‌شود. این پروتکل جدیدتری است که پهنای باند بیشتر، مصرف انرژی کمتر و تاخیر کمتری دارد. سرعت تئوری انواع NVMe SSDهای امروزی برای خواندن به 3 گیگابایت بر ثانیه و برای نوشتن به 1.5 گیگابایت بر ثانیه می‌رسد. این نوع به دو شکل مختلف عرضه می‌شوند: کارت‌هایی که وارد اسلات PCIe می‌شوند و نسخه‌های کوچک‌تری که به کانکتور M.2 متصل می‌شوند.

هر حافظه‌ای که انتخاب می‌کنید، باید مطمئن شوید که مادربرد شما می‌تواند نیازهایی که دارید را برای زمان حال و آینده تامین می‌کند. لازمه این امر نیز این است که مشخصات دقیق مادربرد را مطالعه نمائید تا مطمئن شوید تمام تجهیزاتی را که ممکن است یک روز نیاز داشته باشید را می‌توانید به مادربرد متصل کنید.

اتصالات

ما روش‌های متفاوتی را که می‌توانید تجهیزات خودتان را به مادربرد متصل کنید پوشش دارید. مادربردهای امروزی می‌توانند انواع دیگری از کانکشن‌ها را نیز پوشش دهند و باز هم هنگام خرید مادربرد باید به دقت نیازهای خودتان را هم در نظر بگیرید.

همچنین برخی از اتصالات به صورت مستقیم روی مادربرد و داخل کیس قرار دارند و برخی اوقات باید به پورت‌های جلو، بالا، اطراف یا پشت کیس متصل شوند. همچنین در پشت کیس و روی پنل ورودی/خروجی نیز تعدادی پورت مختلف قرار دارد.

همانطور که گفته شد برخی از این پورت‌ها داخل کیس قرار دارد و باید به بدنه کیس متصل شوند. این کانکشن‌ها به شکل هدر‌های آنبرد روی کیس قرار دارند که برای پشتیبانی از چیزهایی مانند فن، پورت USB جلوی کیس، سیستم‌های نورپردازی RGB و… موضوعات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این موضوع را هنگام خرید مادربرد جدید باید به دقت زیرنظر داشته باشید. برای مثال کیس شما ممکن است چندین پورت USB داشته باشد و از این رو به چند هدر USB داخلی هم نیاز دارید. یا برخی از سیستم‌های خنک کننده مایع به کانکتورهای خاصی برای اتصال به نرم‌افزار مدیریت نورپردازی و سنسورهای حرارتی نیاز دارند. شما باید مطمئن باشید که مادربرد موردنظر تمام هدرهای موردنیاز شما را شامل می‌شود.

اینطور به این موضوع نگاه کنید: هرچقدر کامپیوتر شما پیچیده‌تر باشد، بیشتر باید درمورد مادربرد خودتان فکر کنید. این موضوع راجع به هیچکدام از اجزای مادربرد به اندازه‌ی نوع و تعداد کانکشن‌های روی مادربرد اهمیت ندارد.

تولید کننده

اکنون که به صورت دقیق مشخص کرده‌اید به چه نوع مادربردی برای ساخت کامپیوتر جدید خودتان نیاز دارید، باید کمی هم راجع به تولیدکننده مادربرد فکر کنید. برخی کمپانی‌ها روی ساخت مادربرد برای گیمرها تمرکز دارند و فضای خیلی زیادی برای افزودنی کارت گرافیک و سیستم نوردهی LED در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند. برخی دیگر نیز توجه بیشتری روی سیستم‌های معمولی دارند.

برخی از بهترین تولید‌کنندگان مادربرد عبارتند از Asus، Gigabyte، MSI و ASRock. شما می‌توانید در وبسایت هرکدام از این تولیدکننده‌ها مشخصات محصولات این تولیدکننده‌ها را مشاهده کنید.

در این مطلب ما لیستی از تمام موضوعاتی که هنگام خرید مادربرد باید در نظر داشته باشید را به همراه توضیح کوتاهی راجع به هرکدام از آن‌ها در اختیار شما قرار دادیم. امیدواریم این مقاله توانسته باشد پاسخگوی تمام سوالات شما باشد، اما اگر هرگونه سوال دیگری دارید، آن را با ما در میان بگذارید، کارشناسان نت ران در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.