انواع مادربرد بر اساس اندازه و نوع سوکت

مادربرد وظیفه‌ی برق‌رسانی به همه‌ی اجزای سیستم رو بر عهده داره و اون‌ها رو به هم وصل می‌کنه. به خاطر همین، مادربرد یکی از مهم‌ترین اجزای هر کامپیوتره. اسم‌های دیگه‌ای مثل Mainboard و System Board هم داره. با اینکه انواع مادربرد کامپیوتر با هم متفاوت هستن، اما 4 نوع مادر برد بیشتر شناخته‌شده هستن. اگه میخواین سیستم اسمبل کنین یا دوست دارین راجع به Form Factor ها یا سوکت‌های مادربرد بدونید، با ما همراه باشید تا انواع مادربرد کامپیوتر رو بررسی کنیم.

انواع مادربرد بر اساس اندازه (Form Factor)

معمولا برای اسمبل سیستم کامپیوتر دسکتاپ چهار گزینه برای انتخاب مادربرد داریم:

• Mini-ITX
• Micro-ATX
• ATX یا Standard ATX
• E-ATX یا Extended ATX

مادربرد Mini-ITX

با شنیدن اسم این نوع مادربرد می‌تونید حدس بزنید که اندازه‌ی اون کوچیکه. در واقع این مادربرد‌‌ها کوچیک‌ترین نوع مادربرد هستن. در زیر یکی از این نوع مادربرد‌ها رو ببینین:

مادربردهای Mini-ITX معمولا شکل مربعی دارن و ابعادشون 17×17 سانتی‌متره و به دلیل کوچک بودن قابلیت‌های کمتری نسبت به بقیه مادربردها دارن.

چرا از انواع مادربرد Mini-ITX استفاده میشه؟

این نوع مادربردها جای خیلی کمی رو اشغال می‌کنن و در عین حال همه‌ی قابلیت‌های یک برد پایه رو دارن. مادر برد Mini-ITX برای اون دسته از افرادی که در کیسشون حجم کمی رو در اختیار دارن مناسبه.

قابلیت‌ها

سوکت CPU مادربرد Mini-ITX مشابه سوکتیه که در مادربردهای بزرگ‌تر می‌بینید، ولی تعداد پورت‌ها و اسلات‌های اون کمتره. یک مادربرد Mini-ITX بیشتر از یک اسلات PCIe و دو اسلات رم DIMM نداره. بعضی قابلیت‌ها مثل توانایی اورکلاک هم بسته به مدل مادربرد ممکنه فرق داشته باشه. همچنین، کیس‌های Mini-ITX برای اتصال به انواع هارد فقط 4 پورت ساتا دارن. اگه میخواین هارد اینترنال بخرین ولی نمی‌دونین کدوم مدل براتون بهتره پیشنهاد می‌کنم مقاله‌ی راهنمای خرید هارد اینترنال و انتخاب از بین سری‌های مختلف + نحوه تشخیص هارد معیوب رو مطالعه کنین.

مادربرد Micro-ATX

یک مادربرد Micro-ATX بزرگ‌تر از مادربرد Mini-ITX و کوچیک‌تر از ATX هستش. اکثرا ابعاد این مادربرد 24.4×24.4 سانتی‌متریه، ولی بعضی مادربردهای این دسته میتونن ابعاد 24.4×20.6 هم داشته باشن. یک مادربرد Micro-ATX حرفه‌ای ظاهری مثل عکس پایین داره:

چرا از مادربرد Micro-ATX استفاده میشه؟

یک مادربرد Micro-ATX با وجود قابلیت‌های زیاد ابعاد نسبتا کوچیکی داره. به دلیل اینکه این مادربرد از مادربردهای Mini-ITX بزرگ‌تره، اسلات‌ها و پورت‌های بیشتری داره و در عین حال کوچیک‌تر از یک مادربرد استاندارد ATX است. حداکثر ابعاد این نوع مادربرد 24.4×24.4 سانتی‌متره.

قابلیت‌ها

تعداد اسلات‌های PCI و رم DIMM در مادربرد Micro-ATX ممکنه بسته به ابعادشون متغیر باشه. یک مادربرد Micro-ATX می‌تونه 2 یا 4 اسلات DIMM داشته باشه. از طرف دیگه، اکثرا فقط 1 اسلات PCI-E x16 دارن؛ ولی در بعضی‌هاشون 3 اسلات PCI-E x16 رو هم دارن. این مادربردها از مادربرد‌های ITX و ATX مقرون‌به‌صرفه‌تر هستن اما مدل‌های گرون‌قیمت این نوع می‌تونن قابلیت‌هایی مثل VRM قوی، هیت‌ سینک‌ های بزرگ‌تر، هدرهای فن بیشتر و… داشته باشن.

انواع مادربرد ATX

مادربرد ATX استاندارد یکی از محبوب‌ترین انواع مادربرد های کامپیوتر هست، چون قابلیت‌های اون میتونه تمام نیازهای شما رو برطرف کنه. یک مادربرد ATX از مادربرد Micro-ATX بزرگ‌تر و از E-ATX کوچیک‌تره. در عکس زیر می‌تونین یک مادربرد ATX مدرن رو ببینید:

مادربردهای ATX می‌تونن تا چند سال ارتقای سخت افزارتون رو پشتیبانی کنن. در مقایسه با مادربردهای Mini-ITX و Micro-ATX این مادربرد پورت‌ها و اسلات‌های بیشتری داره. ابعاد عمومی این مادربرد 30.5×24.4 سانتی‌متره و یکم از Micro-ATX بزرگ‌تره. این مادربرد رو تقریبا می‌تونین در همه‌ی کیس‌های Mid-Tower قرار بدین.

چرا از مادربرد ATX استفاده میشه؟

یک مادربرد ATX تقریبا تمام قابلیت‌های لازم برای کاربر‌های حرفه‌ای مثل توانایی اورکلاک، پشتیبانی از چند دستگاه‌ ذخیره‌سازی، پردازنده‌های با کیفیت، حداکثر رم بالاتر و… رو داره. این نوع مادربردها برای افرادی مناسبه که در کیسشون مشکل فضا ندارن. در ضمن مادربردهای ATX ظاهر بهتری هم دارن.

قابلیت‌ها

یکی از بهترین قابلیت‌های یک مادربرد ATX اسلات‌های PCI زیاد اونه. به علاوه، این مادربرد حداقل 4 اسلات رم DIMM داره و میتونه تا حد زیادی از حافظه‌ی رم پشتیبانی کنه. مادربردهای جدید حداقل از 32 گیگابایت رم پشتیبانی می‌کنن. بسته به مدل و تولیدکننده‌ی مادربرد، ممکنه از تراشه‌ی آنلاک‌شده هم استفاده شده باشه. در مدل‌های آنلاک شده از VRM های خیلی با کیفیت به همراه هیت‌سینک‌های قوی برای زیاد شدن پایداری اورکلاک استفاده میشه.

مادربرد E-ATX

یک مادربرد Extended ATX نادرتر و عجیب‌تر از بقیه است. خیلی از کاربرهای حرفه‌ای ترجیح میدن از یک مادربرد ATX استفاده کنن، ولی بعضی از افراد که به قدرت خیلی زیاد، تعداد هسته‌های CPU بیشتر و حافظه‌ی خیلی بالا نیاز دارن، از مادربورد E-ATX استفاده می‌کنن. در زیر یک مادربرد E-ATX رو می‌بینید:

ابعاد یک مادربرد E-ATX برابر با 30.5×27.7 سانتی‌متره و بزرگ‌ترین مادربرد از بین این 4 نوعه. این مادربرد اسلات های رم بیشتری داره و همین موضوع عرض اون رو زیاد کرده. میشه گفت سوکت‌ها و پردازنده‌های پشتیبانی‌شده توسط این نوع مادربرد متفاوت‌تر و قوی‌تر هستن. در یک کلام، توانایی‌های یک مادربرد E-ATX خیلی زیاده و در عین حال قیمت بالایی هم داره.

چرا از انواع مادربرد کامپیوتر E-ATX استفاده میشه؟

کار‌هایی مثل رندر کردن تصویر‌های 3D، ویرایش ویدئو، گیم‌های سنگین با تنظیمات گرافیکی Ultra (بالاترین کیفیت) و Frame rate بالا و کارهای دیگه‌ای که یک مادربرد استاندارد ATX نمیتونه انجام بده، توسط مادربرد E-ATX قابل انجامه. این مادر برد برای راه اندازی به یک CPU خیلی قوی نیاز داره که تعداد هسته‌ها و رشته‌های اون از CPU های معمولی بیشتر باشه. همچنین، فضای زیادی اشغال می‌کنه و حداقل به یک کیس Full-Tower نیاز داره.

قابلیت‌ها

مادربوردهای E-ATX تعداد زیادی اسلات PCI-E x16 دارن و حداقل از 8 اسلات رم DIMM پشتیبانی می‌کنن. یک مادربرد E-ATX میتونه از حداقل 3 تا 4 کارت گرافیک به شکل SLI یا CrossfireX پشتیبانی کنه. اگه میخواین بدونین چطوری میشه این کار رو کرد مقاله‌ی آموزش اتصال چند کارت گرافیک به یک مادربرد رو بخونین. حداکثر ظرفیت رم در این مادر بردها خیلی زیاده و استاندارد اون برای مادربردهای مدرن 128 گیگابایته. خیلی از مادربوردهای E-ATX به‌صورت پیش‌فرض کارت صدا و وای فای دارن و VRM قدرتمندشون اورکلاک رو بهینه‌تر می‌کنه.

انواع مادربرد بر اساس سوکت CPU

یکی از روش‌های دسته‌بندی Motherboard ها، بررسی نوع سوکت CPU اون‌هاست. هر مادربرد ازسی پی یو خاصی پشتیبانی می‌کنه. موقعی که میخواین CPU بخرین باید بدونین سوکت مادربردتون برای CPU مناسبه یا نه. اگه سوکت مادربردتون اون سی پی یو رو پشتیبانی نکنه نمیتونین ازش استفاده کنین.

به‌طور کلی دو دسته سوکت داریم: LGA و PGA. اینتل عمدتا CPU های خودش رو سازگار با LGA تولید می‌کنه و در مقابل AMD پردازنده‌های سازگار با PGA میسازه.

انواع سوکت‌های مادربرد عبارت‌اند از:

سوکت A

پردازنده‌های Durons و AMD برای مادربردهای سوکت A طراحی شدن و سرعت باس اون‌ها بین 100 تا 200 مگاهرتزه. این نوع مادربرد 462 پین پردازنده دارن و از پکیجینگ PGA هم پشتیبانی می‌کنن.

سوکت 370

روی این نوع مادربرد 370 پین پردازنده وجود داره و از پردازنده‌های Celeron، Intel Pentium II، Via Cyrix III و Via C3 پشتیبانی می‌کنه. این مادربردها در پکیج PGA وجود دارن و سرعت باس اون‌ها بین 66 تا 133 مگاهرتز هستش.

سوکت 478

478 پین دارن و برای پردازنده‌های Pentium 4 طراحی شدن، مادربردهای سوکت 478 با اسم سوکت N هم شناخته میشن. همچنین از پکیج PGA پشتیبانی می‌کنن و سرعت باس اونا بین 100 تا 200 مگاهرتزه. این سوکت CPU با پردازنده‌های Intel Core 2 Dou، Intel Core 2 Quad و Intel Xeon سازگارن.

سوکت T

این مادربرد ها سرعت باس خیلی بالایی دارن (1600 مگاهرتز) و به خاطر همین تطابق‌پذیری اونا خیلی خوبه. این مادربرد ها از پردازنده‌های Celeron، پنتیوم 4، پنتیوم D، پنتیوم XE و Celeron D پشتیبانی می‌کنن. علاوه بر این با CPU های Intel Core 2 Dou، Intel Core 2 Quad و Intel Xeon هم سازگاری دارن.

سوکت 939

این نوع سوکت معمولاً در مادربردهای AMD قرار می‌گیره و با پردازنده‌هایOpteron، Athlon 64 X2، Athlon 64 FX و Athlon 64 سازگاره. سرعت این سوکت به 1000 مگاهرتز میرسه و 939 پین داره. همچنین در اون از پکیج PGA پشتیبانی میشه.

سوکت AM3

به‌عنوان یکی از مادربرد های مدرن بازار شناخته میشن و سرعتی برابر 3200 مگاهرتز دارن و به‌صورت کامل با پردازنده‌های AMD Athlon II و AMD Phenom II کار می‌کنن.

سوکت H

سوکت مدرن H که با نام LGA1156 هم شناخته میشه برای سی پی یو های اینتل طراحی شده. این سوکت با پردازنده‌های Intel Core i5، Intel Core i3 و Intel Core i7 تطابق داره. تعداد پین‌های این سوکت 1156 هست و از پکیج LGA استفاده میکنه.

حرف آخر

انواع مادربرد کامپیوتر خیلی با هم متفاوت هستن. این تکنولوژی از دهه 80 میلادی در حال رشده. اگه میخواین سیستم جدیدی اسمبل کنین، مادربردی رو انتخاب کنین که مناسب نیازهای شما باشه و همچنین با تجهیزات و قطعات دیگه همخونی داشته باشه. مادربرد‌های دیگه‌ای هم از نظر ابعاد و هم از نظر سوکت وجود دارن اما مثل انواع گفته شده در این مقاله کاربردی نیستن. اگه سوالی راجع به مادربرد دارین، می‌تونین در قسمت نظرات کامنت کنید.

دانلود فایل PDF این مقاله:

فایل PDF این مقاله

سوالات متداول