چوب خط ؛ اولین وسیله محاسبه ساخته دست انسان

شاید برای شما جالب باشد که بدانید بشر از چه زمانی شروع به محاسبه کرد و اولین وسیله ای که برای محاسبه استفاده می‌کرد چه بود؟ یافتن تاریخی دقیق که در آن بشر شروع به محاسبه کرده ممکن نیست. حتی نمی‌دانیم که اولین وسیله محاسباتی ساخته دست بشر در چه زمانی ساخته شد. اما قدیمی‌ترین وسیله شناخته شده‌ای که انسان ها از آن برای محاسبه استفاده کردند، چوب خط است.

چوب‌خط ها به منظور شمارش، به خاطر سپردن اعداد، مقادیر و حتی ارسال پیام مورد استفاده قرار می‌گرفتند. از دیگر کاربردهای چوب‌خط می‌توان به زمان‌بندی، انجام مبادله مالی و … اشاره کرد.

اولین چوب‌خط یافته‌شده یک استخوان است که به “استخوان ایشانگو” مشهور شده‌است. این استخوان مشهور در واقع استخوان نازک‌نی یک بابون است که در روی آن خطوطی خراشیده شده‌است. باستان شناسان اعتقاد دارند که از این خطوط به منظور شمارش استفاده می‌شد.

اولین اشاره تاریخی به لغت چوب خط یا Tally Sticks در نوشته گایوس پلینیوس دوم صورت گرفت که در نوشته خود بهترین نوع چوب برای چوب خط را بررسی کرده بود.

انواع چوب خط:

چوبخط های دوران پارینه سنگی:

برخی از اشیای ساخته‌شده توسط انسان در دوران پارینه سنگی را می توان به عنوان چوب‌خط در نظر گرفت. استخوان ایشانگو که 20 هزار سال پیش از میلاد ساخته شده‌است یکی از این اشیا است. خراش‌های موجود روی این استخوان به احتمال فراوان برای شمارش و محاسبه مورد استفاده قرار می‌گرفت. از سایر چوب خط های دوران پارینه سنگی می‌توان به استخوان لبومبو (Lebombo) که در حدود 44 هزار سال پیش توسط انسان ها ساخته شده بود. این استخوان بسیار قدیمی تر از استخوان ایشانگو است اما دانشمندان مطمئن نیستند که خراش‌های موجود بر سطح آن به منظور محاسبه به کار می‌رفته یا خیر.

چوب خط های تکی یا مجرد:

چوب خط های تکی اشیایی بلند مانند استخوان، شاخ، چوب یا سنگ هستند که تعدادی خراش یا علامت سازمان یافته توسط انسان بر روی آن وجود دارد. این چوب خط ها بیشتر به عنوان وسیله‌ای برای به خاطر سپردن اطلاعات به کار می‌رفته است. می‌توان طناب های گره‌دار، کیپوهای بومی های آمریکا و … را هم به عنوان چوب خط های مجرد در نظر گرفت.
هرودت تاریخ نویس یونانی، در نوشته های خود به نوعی طناب گره دار اشاره می‌کند که توسط داریوش بزرگ مورد استفاده قرار می‌گرفت. (چقدر خوبیم ما !! )

چوب خط های شکسته:

چوب‌خط های شکسته بیشتر به منظور مبادله مالی مورد استفاده می‌شد و بیشتر در اروپای قرون وسطی کاربرد داشت. در یک مبادله مالی بر روی تکه‌ای چوب تعدادی خراش سازمان یافته ایجاد می‌شد و سپس چوب به دو قسمت شکسته می‌شد. دو طرف مبادله به عنوان سندی برای مبادله از آن استفاده می‌کردند. اگر دو چوب خط شکسته با هم جفت می‌شدند نشان از صحت سند آن‌ها بود.

از دوران پارینه سنگی با تکامل مغز انسان و گسترش جوامع انسانی نیاز به محاسبه، شمارش و به خاطر سپردن نتایج آن‌ها انسان ها مجبور شدند تا وسایل و دستگاه‌هایی برای این منظور بسازند. از چوب خط های دوران پارینه سنگی تا کامپیوترهای امروزی همگی به دلیل نیاز انسان به محاسبه ساخته شدند.