علت کمبود چیپ چیست و این بحران تا کی ادامه دارد ؟
از زمان جدی شدن مسئله‌ی کمبود چیپ ، کارشناس‌های صنایع شروع کردن به محاسبه‌ی زمان احتمالی تموم شدن این محصول. شاید بر سر تاریخ احتمالی پایان منابع تولید این قطعه‌ی حیاتی اختلاف باشه، اما علت کمبود چیپ در پژوهش‌های مختلف تقریبا یکی هست: همزمان شدن فاکتورهایی مثل تعطیلی واحدهای تولیدی به‌خاطر همه‌گیری کرونا، افزایش تقاضا در این دوره، در تنگنا قرار گرفتن بخش‌های حمل و نقل و تغییرات ناگهانی آب و هوا. آیا به‌زودی شاهد تعطیلی شرکت‌های مختلف به‌خاطرکمبود چیپ خواهیم بود، یا راه‌حلی برای این بحران جهانی پیدا میشه؟
علت کمبود چیپ و مشکل زبانی!
بخش اول مسئله‌ی کمبود چیپ ( Chip Shortage ) به زبانی که از اون برای توضیح موقعیت استفاده می‌کنیم برمی‌گرده: «کمبود جهانی چیپ» به‌نوعی بیش از حد ساده کردن موضوع هست که مجالی برای توضیح پیچیدگی زنجیره‌ی تامین قطعات نیمه‌رسانا و تفاوت انواع چیپ باقی نمیذاره. درنتیجه کاربرهای مختلف موقع بحث راجع‌به کمبود چیپ ، درواقع به چیزهای مختلفی اشاره می‌کنن. مثلا تجربه‌ی این بحران در صنایع اتوماتیک با وجود تشابه دلایل، با تاثیر اون بر بخش صنایع الکترونیکی مصرفی فرق زیادی داره. ضمنا درحالی‌که تامین بعضی از انواع چیپ در حال حاضر ممکن نیست، بعضی دیگه در دسترس مشتری‌ها قرار دارن.
واژه‌ی « چیپ » به طیف وسیعی از انواع این محصول اشاره داره که علت کمبود چیپ و میزان گستردگی اون رو کمی مبهم می‌کنه. مثلا پردازنده یا CPU به چیپ های مدیریت انرژی احتیاج داره و درحالی‌که خود پردازنده با مشکل تامین مواجه نشده، چیپ هایی که بهشون اشاره کردیم با بحران کمبود دست و پنجه نرم می‌کنن.
مسئله ی زاویه دید
اگرچه علت کمبود چیپ از نظر اکثر کارشناس‌ها یکسان فرض شده، اما در مورد حجم اون اختلاف نظر وجود داره. دلیل این اختلاف، به زاویه دید متفاوت اون‌ها برمی‌گرده. مثلا وقتی از نگاه صنایع اتوماتیک به موضوع نگاه کنیم، مسئله به‌شدت بحرانی به‌نظر میرسه.
رکود شدید بازار در ابتدای همه‌گیری کرونا شرکت‌های خودروساز رو مجبور به کاهش تولید کرد؛ اما با رونق گرفتن دوباره‌ی بازار، ظرفیت تولید چیپ که از سوی کمپانی‌های تولید خودرو رها شده بود، در خدمت بازیگرهای دیگه‌ی میدان قرار گرفت. برای جلوگیری از خسارت عظیم ناشی از تعطیلی کارخانه‌ها، غول‌های صنعت خودرو مثل فورد و جنرال موتورز دارن انبارهای خودشون رو با اتومبیل‌های نیمه‌کاره پر می‌کنن تا بعدا که چیپ ها موجود شدن، اون‌ها رو به خودروها اضافه کنن. بعضی شرکت‌های دیگه مثل تسلا هم قابلیت‌هایی رو که پیاده شدن اون‌ها نیازمند به‌کارگیری چیپ هست، کلا کنار گذاشتن.
گلن اودانل مدیر تحقیقات شرکت Forrester Research اعتقاد داره سیاست پنهانی در پشت صنعت نیمه‌رساناها وجود داره که کمپانی‌های خودروساز رو زودتر از سایرین به وضعیت عادی برمی‌گردونه: «چرخ‌های صنعت خودروسازی کم‌باد شدن، اما صنایع دیگه حسابی آسیب دیدن. برای عموم مردم اهمیتی نداره اگه شرکت سیسکو نتونه چیپ های مورد نیازش رو تامین کنه؛ اما اگه مردم امکان خرید فورد F-150 رو نداشته باشن، این قطعا مشکل بزرگی به‌حساب میاد!.. خریدارهای بزرگ چیپ مثل مایکروسافت و اپل نسبت به شرکت‌های کوچیک‌تر در اولویت قرار دارن. اگه اپل 100 میلیون چیپ بخواد، اما یه مشتری دیگه فقط 5000 قطعه لازم داشته باشه، اپل به خواسته‌ش میرسه و اون شرکت کوچیک به دردسر می‌افته. در حال حاضر همه از دست بازاری که مرموزه و در پشت پرده اداره میشه، احساس خفگی می‌کنن.»
افزایش ظرفیت تولید چیپ
در پاسخ به افزایش تقاضای بازار، بزرگترین سازنده‌های چیپ جهان یعنی TSMC ، اینتل و سامسونگ از هر وسیله‌ای برای بالا بردن ظرفیت تولید محصولات خودشون استفاده می‌کنن. از طرف دیگه، آمریکا و کشورهای اروپایی از سلطه‌ی شرکت‌های آسیایی روی این بازار رضایت ندارن (به‌خصوص به‌خاطر رویکرد تهاجمی چین نسبت به تایوان، مقر شرکت TSMC غول تولید چیپ جهان) و درحال تدوین برنامه‌هایی برای انتقال چرخه‌ی تولید به خاک خودشون هستن. اما مسئله‌ی اصلی اینه که مهم نیست چند میلیارد دلار برای رفع علت کمبود چیپ هزینه بشه، در هر حال راهی برای سرعت بخشیدن به این پروسه وجود نداره. با بررسی دلایل مختلف، اودانل از امکان طراحی پروژه‌ای معقول میگه که در اون تاریخ پایان کمبود چیپ مشخص نمیشه؛ بلکه هدف، برآورد زمانی هست که تولید کلی افزایش پیدا می‌کنه.
ظرفیت تولید به حداکثر رسیده و هیچ نشونه‌ای برای کاهش تقاضا برای نیمه‌رساناها وجود نداره؛ پس این وضعیت تازمانی‌که کارخانه‌ها جدید ساخته بشن، ادامه پیدا می‌کنه. از اون‌جایی‌که حداقل دو سال طول می‌کشه تا یک کارخانه وارد چرخه‌ی تولید بشه، تا سال 2023 امیدی به افزایش توانایی تامین چیپ وجود نداره.
حرف آخر
اکثر کارشناس‌ها در مورد علت کمبود چیپ اتفاق نظر دارن، اما هنوز ارزیابی‌های متفاوتی از میزان گستردگی این بحران ارائه میدن که منجر به گمانی‌زنی‌های متعدد در مورد تاریخ احتمالی پایان این شرایط میشه. به‌عقیده‌ی برخی، شرایط تا سال آینده‌ی میلادی به حالت عادی برمی‌گرده، اما عده‌ای دیگه از ادامه‌ی بحران کمبود چیپ تا سال 2023 و حتی بعدتر خبر میدن. مسئله‌ی نگران‌کننده، تعطیلی شرکت‌های کوچیک و نوپایی هست که در رقابت با غول‌های بازار، قدرت تامین قطعات مورد نیاز خودشون رو ندارن.
سپاس از همراهی شما با مجله‌ی نتران. آیا کسب‌وکار شما هم تحت تاثیر بحران کمبود چیپ قرار گرفته؟
