بیت‌کوین ۱۰ ساله شد؛ تولد نخستین و مشهورترین ارز دیجیتال جهان

اولین و مشهورترین ارز دیجیتال جهان، سال گذشته اشتیاق زیادی را در بین سرمایه‌گذاران خرد ایجاد کرد. به‌علاوه، باوجود این که این ارز برای دور زدن موسسه‌های مالی ساخته شده بود، بسیاری از آنها را به خود جذب کرد.

ساتوشی را پیدا کنید

شاید مرموزترین المان بیت‌کوین، داستان شکل‌گیری آن باشد. این پدیده‌ی پیچیده، توسط رمزنگاری با نام ساتوشی ناکاموتو طراحی و پیاده‌سازی شد. او (آنها) یک دهه پیش، مقاله‌ی سفید یا مقاله‌ی معرفی جزئیات این ارز دیجیتال را در روز جشن هالوین منتشر کرد. او ادعا می‌کرد که ژاپنی است، اما بررسی‌های صورت گرفته روی متن مقاله منتشر شده نشان داد که انگلیسی را به‌خوبی می‌فهمد و کد محصولش نیز نشانه‌ای از ژاپنی بودن ندارد.

تئوری‌های توطئه و حدس و گمان‌ها در مورد خالق بیت‌کوین هیچ‌گاه تمامی ندارد. اصطلاحات و عبارت‌های بریتانیایی در متن‌های او مانند Bloody Hard در فروم‌های آنلاین بررسی شد و او را بیشتر فردی انگلیسی معرفی کرد. از طرفی، تاریخ ایمیل‌های او این شبهه را ایجاد کرد که ساتوشی فردی آمریکایی، ایرلندی یا حتی فنلاندی است. مدیرعامل تسلا یعنی ایلان ماسک (باوجود تکذیب و انکار)، یکی از متهمان هویت ساتوشی ناکاموتو است.

بسیاری دیگر نیز از آن زمان ادعای ساتوشی ناکاموتو بودن داشتند که با دلایل مختلف، ادعای آنها رد شد. کد نوشته شده توسط ناکاموتو بسیار ویژه و خیره‌کننده بوده و کارشناسان معتقدند این کد قطعا توسط چند نفر نوشته شده است.

پس از این که شهرت بیت‌کوین رو به افزایش رفت، ساتوشی به برخی از طرفداران آن ایمیل زد و خبر از تغییر مسیر کاری خود داد. ساتوشی از سال ۲۰۱۱ دیگر در انجمن‌های آنلاین دیده نشد و وظایف خود را به گوین اندرسن، یک مهندس نرم‌افزار داد. او توسعه‌دهنده‌ی کد متن‌بازی شد که پروتکل بیت‌کوین را حفظ می‌کند. البته ناکاموتو با دستان خالی از این پروژه کنار نرفت. سرژیو دمیان لرتر یک محقق آرژانتینی ادعا کرد که ناکاموتو پیش از ترک پروژه، یک میلیون بیت‌کوین برای خود برداشته است. امروز این مقدار بیت‌کوین ارزشی حدود ۶.۲ میلیارد دلار دارد.

هدف اصلی بیت‌کوین با توجه به مقاله‌ی سفید آن، کاملا روشن بود: یک نسخه‌ی نقطه به نقطه از پول الکترونیکی که تبادل پول بین دو نفر و بدون نیاز به واسطه‌هایی همچون موسسات مالی را ممکن می‌سازد. ایده‌ی ساتوشی، مشکل بسیاری از ارزهای دیجیتال دهه‌ی ۱۹۹۰ مانند e-Cash و DigiCash را برطرف می‌کرد.

برای اطمینان از عدم نیاز به واسطه‌هایی همچون بانک‌ها، بیت‌کوین از مفهومی به‌عنوان دفتر کل توزیع‌شده استفاده می‌کند. این دفاتر توسط هرکسی قابل مشاهده است و اطمینان از تبادل پول، توسط افراد متعدد انجام می‌شود. شبکه، تراکنش‌های را ذخیره می‌کند و آنها را در یک زنجیره‌ی جدید قرار می‌دهد. این فرآیند، گزارشی غیرقابل تغییر ایجاد می‌کند. این فناوری به‌نام بلاک چین شناخته شده و امروز در صنایع مختلف از سلامت گرفته تا کشاورزی و خرید و فروش املاک استفاده می‌شود.

بیت‌کوین متولد می‌شود

اولین تراکنش رسمی بیت‌کوین، یک هفته پس از معرفی توسط ساتوشی به یکی از توسعه‌دهنده‌های بعدی این شبکه یعنی هال فینی ارسال شد. این تراکنش در فروم‌های آنلاین توجه زیادی را به خود جلب کرد. تا سال ۲۰۰۹، ۱۵ بیت‌کوین اولیه با نام Genesis Block استخراج شدند. معدن‌کاوی یا ماینینگ، یک فرآیند مصرف‌کننده‌ی انرژی است که توسط کامپیوترهای حرفه‌ای انجام می‌شود. این کامپیوترها معادلات ریاضی را برای تأیید تراکنش‌های دفتر کل عمومی، حل می‌کنند.

اولین صرافی بیت‌کوین برای خرید و فروش این ارز جدید، با نام dwdollar معرفی شد. چند ماه بعد، اولین تراکنش واقعی Bitcoinانجام شد. در آن زمان این ارز هیچ ارزش واقعی نداشت، اما یک برنامه‌نویس اهل جسکون‌ویل فلوریدا در ماه می سال ۲۰۱۰ برای یک پیتزا، مبلغ ۱۰ هزار بیت‌کوین پرداخت کرد. این رقم در آن زمان طبق نرخ تنها صرافی موجود، برابر با ۲۵ دلار بود. با قیمت‌های کنونی می‌توان گفت آن برنامه‌نویس مبلغ ۶۳ میلیون دلار برای پیتزا پرداخت کرده است.

تا پایان سال ۲۰۱۰، بیت‌کوین در حال تبدیل شدن به ارزی واقعی بود و اولین تراکنش موبایلی آن انجام شد. در آن زمان، ارزش بازار به یک میلیون دلار رسیده بود.

Mt-Gox و Silk Road

Mt Gox بیت‌کوین را به‌روشی ناخوشایند به جهانیان معرفی کرد. این صرافی توکیویی در سال ۲۰۱۰ تأسیس شد و در عرض ۳ سال، حدود ۷۰ درصد از تراکنش‌های بیت کوین را بر عهده داشت. وب‌سایت این سرویس توسط جد مک‌گالب راه‌اندازی شد که بعدها پروژه‌هایی همچون ریپل و استلار را مدیریت کرد. البته او صرافی‌اش را پس از مدتی فروخت.

اولین هک‌های گسترده به این صرافی در سال ۲۰۱۱ رخ دادند. در آن زمان بیت‌کوین به قیمت یک دلار رسیده بود. صرافی ام‌تی گاکس پس از مدتی به‌خاطر مشکلات امنیتی از سیستم بانکی آمریکا حذف شد و در سال ۲۰۱۳ با توقف تراکنش‌ها، اعلام ورشکستگی کرد.

سیلک رود لکه‌ی تاریک بعدی در اعتبار بیت‌کوین بود. این بازارچه‌ی فعال در دارک وب برای تراکنش‌های مرتبط با اسلحه، مواد مخدر و دیگر محصولات ممنوعه طراحی شده بود که اکثر آنها با بیت‌کوین خرید و فروش می‌شدند. در آن زمان، بیت‌کوین به ارز خلافکاران مشهور شد. در حال حاضر نیز بسیاری از افراد مشکوک به این ارز، آن را با همین لقب خطاب می‌کنند.

پس از آن که مأموران امنیتی آمریکا وبسایت سیلک رود را تعطیل کردند، بازار ارزهای دیجیتال با افول جدی روبرو شد. در سال ۲۰۱۵، بنیان‌گذار آن وبسایت یعنی راس اولبریکت به حبس ابد محکوم شد. بسیاری از افراد منتظر کاهش علاقه‌ و تقاضای مردم برای بیت‌کوین در سال‌های بعد بودند اما مسیر، مخالف آن حرکت کرد.

برای برخی از افراد، مصادره‌های دولتی به‌عنوان فرصتی برای خرید بهتر شناخته شد. به‌عنوان مثال تیم دراپر در مزایده‌های دولتی پس از بسته شدن ام‌تی گاکس، بیت‌کوین خریداری کرد. او از آن زمان، بیت‌کوین را برترین فناوری پس از ظهور اینترنت می‌داند. تایلر و کمرون وینکلوس که به‌خاطر شکایت‌های حقوقی از مارک زاکربرگ به شهرت رسیدند، در سال ۲۰۱۳ به خرید ارز دیجیتال روی آوردند. بیت‌کوین در آن سال رکورد قیمت هزار دلار را نیز ثبت کرد، اما برای خروج از این کانال، تا سال ۲۰۱۷ زمان نیاز داشت.

از بازیگران امروز این دنیای مدرن می‌توان صرافی کوین‌بیس را نام برد که به‌تازگی به ارزش ۸ میلیارد دلار رسیده است. این صرافی در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد. بیت‌پی سرویسی برای تاجران بیت‌کوین است که به تاجران سنتی، امکان تبادل کالا و خدمات با استفاده از بیت‌کوین را می‌دهد. این سرویس نیز در سال ۲۰۱۱ تأسیس شد.

ورود این ارز از دنیای دیجیتال به دنیای فیزیکی در سال ۲۰۱۳ و با ظهور ATM بیت‌کوین در کافی‌شاپی در ونکور ثبت شد. البته باوجود تلاش‌های زیاد، بیت‌کوین هنوز نتوانسته است به ارزی واقعی تبدیل شود. یکی از فاکتورهای مهم این مسیر، نوسان قیمت این ارز است. قیمت این ارز دیجیتال به‌راحتی در یک روز به‌مقدار چند صد دلار تغییر می‌کند.

البته در طول تاریخ شرکت‌هایی همچون Overstock، Newegg، Expedia‌B، Microsoft، Dish Network، OKCupid، CheapAir و Etsy در برخی فروش‌های خود، بیت‌کوین را به‌عنوان ارز پرداختی پذیرفته‌اند.

حرکت به سمت قیمت ۲۰ هزار دلاری

تا سال ۲۰۱۷، بیت‌کوین به‌جای تبدیل شدن به ابزاری برای خرید پیتزا، به ابزاری برای حدس و گمان‌های بورسی و خرید و فروش تبدیل شد. این ارز، به‌عنوان طلای دیجیتال شناخته شد که تأمینی محدود (به مقدار ۲۱ میلیون) دارد. تاکنون نیز حدود ۱۷ میلیون از آن استخراج شده است. به‌علاوه، بیت‌کوین به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری امن و جایگزینی برای سهام و پول‌های دیگر در زمان‌های بحرانی شهرت یافت.

البته موارد استفاده‌ی گفته شده در بالا، در موقعیت‌های مختلف مانند جنگ‌های تجاری، برکسیت (خروج بریتانیا از اتحادیه‌ی اروپا) و بحران ارزهای جهانی، خود را نشان نداده‌اند. همان‌طور که مشخص است قیمت این ارز در طول بحران‌های گفته شده نتوانسته است به ارزش بالای گذشته‌ی خود دست پیدا کند.

البته بساری از سرمایه‌گذاران در این زمینه، تحت تأثیر «ترس از دست دادن فرصت» یا FOMO عمل کرده و خسارت‌هایی را متحمل شدند. بیت‌کوین سال ۲۰۱۷ میلادی را با قیمت هزار دلار شروع کرد و در ماه‌های پایانی به ۱۹ هزار دلار رسید. مجموع رشد این ارز دیجیتال در آن زمان ۱۳۰۰ درصد بود. این سودهای سرسام‌آور، میلیونرهای بیت‌کوین را به شبکه‌های اجتماعی کشاند که با سودها و لامبورگینی‌های خود، عرض اندام می‌کردند. از آن زمان، قیمت بیت‌کوین سقوطی ۶۰ درصدی داشته است و اکنون در کانال ۶ هزار دلار مبادله می‌شود.

نظر شما در خصوص بیت کوین و ارزهای دیجیتال چیست؟ آیا این فناوری جایگزینی برای سیستم‌های رایج اقتصادی است که از بیماری تورم رنج می‌برند؟