آشنایی با فرمت‌های رایج فایل‌های کامپیوتری

با پیشرفت تکنولوژی و نیاز به ذخیره کردن فایل‌ها، رفته‌رفته فرمت‌های ذخیره‌سازی و نحوه‌ی خواندن اطلاعات توسط سیستم‌ هم گسترده‌تر شد. این در حالیه که اکثر کاربران، فایل‌ها و پسوندهای اون‌ها رو نمی‌شناسن. در این مقاله قصد داریم انواع فرمت‌های رایج فایل‌های کامپیوتری رو به شما آموزش بدیم. به‌‍‌طور کلی، در انتهای هر فایلی، مثل فایل‌های تصویری، صوتی، فشرده و… یک پسوند خاص وجود داره که نشون میده این فایل چه مشخصاتی داره و باید برای اجرای اون از چه نرم‌افزارهایی استفاده کنیم. برای آشنایی با این فرمت‌ها لازمه که رایج‌ترین اون‌ها رو بدونیم. در این مقاله با ما همراه باشید.

فرمت‌های فایل‌های صوتی

1. فرمت Mp3

یکی از محبوب‌ترین فرمت‌های رایج خانواده‌ی MPEG، فرمت mp3 هست که به‌عنوان فشرده‌ساز موسیقی در دنیا طرفداران بسیاری داره. با اینکه با گذر زمان فرمت‌های جدیدتری به‌وجود اومد؛ اما mp3 همچنان بهترین فرمت فایل‌های صوتی به‌حساب میاد. این فرمت حجم فایل صوتی رو به شکل قابل‌ توجهی کم می‌کنه و در عین حال کیفیت فایل اصلی رو حفظ می‌کنه.

2. فرمت RA چیه و چه تفاوتی با MP3 داره؟

فرمت RA مخفف عبارت Real Audio هست. این فرمت در اساس و پایه هیچ تفاوتی با Mp3 نداره. هر دوی فرمت‌ها با حفظ کیفیت فایل اصلی، حجم اون رو کاهش میدن؛ اما تفاوت این دو فرمت زمانی مشخص میشه که قانون کپی‌رایت در برخی از کشورها نظیر کشور خودمون رعایت نمیشه. شما با استفاده از فرمت RA یک فایل رو در اینترنت آپلود می‌کنید اما هیچ‌کس نمی‌تونه اون فایل رو کپی کنه. خب این ویژگی در فایل‌های Mp3 وجود نداره. به همین دلیل فرمت RA در بین تولیدکنندگان موسیقی کاربرد بیشتری داره.

3. فرمت Wav

فرمت صوتی استاندارد برای سیستم‌عامل ویندوز، Wav هست که در تمامی پخش‌کننده‌ها هم پشتیبانی میشه. این فرمت کیفیت خیلی بالایی داره و بدون شک حجم اون هم زیاده. در سیستم‌عامل ویندوز، اغلب فایل‌های صوتی با این فرمت استفاده میشن.

4. فرمت MIDI

رابط دیجیتال موسیقی یا Musical Instrument Digital Interface نام کامل عنوان MIDI هست و میتونه برای شما فایل‌های موسیقی رو به داده‌های کامپیوتری ترجمه کنه. این فرمت فایل صوتی با وجود قدیمی بودن در بین آهنگ‌سازها و اهالی موسیقی محبوبیت زیادی داره. چرا که می‌تونن سازهای خودشون نظیر گیتار الکتریکی رو به کامپیوتر وصل کنن و از آهنگ‌هاشون با این فرمت خروجی بگیرن.

5. فرمت AU

این فرمت مختص سیستم‌عامل‌های لینوکس و یونیکسه که با استفاده از اون می‌تونید حجم فایل مورد نظرتون رو به شکل چشم‌گیری کم کنید. شما نمی‌تونین از این فرمت استفاده کنید و بعد از فایل نهایی انتظار کیفیت بالایی داشته باشید. در واقع با این مقدار از کاهش حجم، افت کیفیت امری طبیعی به حساب میاد.

فرمت‌های فایل‌های عکس و ویدیو

1. فرمت JPG

یکی از فرمت‌های رایج بسیار کارآمد برای فایل‌های تصویریه که با عنوان JPEG هم شناخته میشه. این فرمت با فشرده کردن فایل‌های تصویری، حجم بسیار کم و کیفیت بسیار بالایی رو در اختیار کاربران قرار میده. نکته‌ای که هنگام چاپ تصاویر با فرمت JPG باید بهش توجه کنید رزولوشن تصویره. فراموش نکنید که مقدار رزولوشن تصویر نباید از 300ppi کمتر باشه چراکه با وجود ppi کمتر، تصاویر چاپ شده با افت شدید کیفیت مواجه میشن.

2. فرمت GIF

یکی از فرمت‌های رایج در فایل‌های کامپیوتری، فرمت GIF هست. اگر شما از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنید، قطعا با عبارت و پسوند «گیف» آشنایی دارید. این روزها یکی از پرطرفدارترین قسمت‌های شبکه‌های مجازی، امکان ارسال گیف در گروه‌ها و گفت‌وگوهای شخصیه. فایل‌های GIF تصویرهای متحرکی هستن که از اون‌ها برای نمایش هدف‌های خاصی در کم‌ترین زمان ممکن استفاده میشه.

3. فرمت PNG

فرمت‌های PNG بیشتر برای ساخت فایل‌های گرافیکی استفاده میشن و معمولا هدف اصلی استفاده از این نوع فایل‌ها، ساخت لوگو روی وب‌سایت‌هاست. فایل‌هایی که از فرمت PNG استفاده می‌کنن، تصویر زمینه‌ی روشن‌تر و شفاف‌تری نسبت به سایر تصاویر دارن. این شفافیت، برای تصاویر معمولی مناسب نیست چرا که حجم زیادی رو روی فایل تصویری اعمال می‌کنه.

4. فرمت RAW

این فرمت در اسکنرها و دوربین‌های دیجیتال عکاسی کاربرد فروانی داره و به‌شدت محبوبه. اکثر دوربین‌ها از این فرمت برای ذخیره‌سازی تصاویر استفاده می‌کنن. از خصوصیت‌های این فرمت میشه به دست‌کاری نشدن تصاویر و کم‌حجم نشدن اون‌ها اشاره کرد. اگر شما از یک سوژه یا منظره عکس بگیرید و اون رو به کامپیوتر و برنامه‌ی فتوشاپ منتقل کنید، اگه فرمت اون RAW باشه در مقایسه با فرمت JPG می‌تونید تغییرات بیشتری روی اون اعمال کنید؛ چون فایلی که در اختیارتون قرار می‌گیره خامه. شما حتی می‌تونید نور و طیف‌های نوری رو هم در این فرمت تغییر بدید.

4. فرمت TIFF و دلیل استفاده از این فرمت

این نوع فرمت در فایل‌های تصویری مثل فرمت Mp3 توی فایل‌های صوتی عمل می‌کنه، یعنی حجم فایل اصلی رو بدون افت کیفیت، بسیار کاهش میده و برای آپلود کردن در اینترنت آماده می‌کنه. فرمت TIFF بسیار شبیه فرمت JPG هست. شاید تفاوت عمده‌ی بین این دو فرمت، حجم کمتر فرمت TIFF و امکان ویرایش بیشتر اون باشه. یعنی با استفاده از فرمت TIFF شما برای اعمال تغییرات روی فایل‌های تصویری امکانات بیشتری دارین. این در حالیه که فایل شما در مقایسه با فرمت JPG حجم بیشتری اشغال می‌کنه.

5. فرمت EPS

کاربران عادی معمولا از این فرمت استفاده نمی‌کنن چرا که استفاده از اون نیازمند آموزش‌های خاصی هست که چندان هم ساده نیستن. علاوه بر سطح دشواری این فرمت، برای ویرایش و اعمال تغییرات در اون هم باید به زبان برنامه‌نویسی مسلط باشین. درنتیجه، همه‌ی کاربران از این فرمت استفاده نمی‌کنن. هدف ما هم از ذکر این فرمت، یادگیری و آشنایی شما با این نوع فرمته.

6. فرمت PSD

اگه تا به امروز از نرم‌افزار فتوشاپ استفاده کرده باشید، بدون شک با فرمت PSD مواجه شدید. این فرمت مخصوص فایل‌های فتوشاپه و یکی از بهترین فرمت‌هاست. با استفاده از این فرمت شما می‌تونید چند تصویر رو با هم ویرایش یا ترکیب کنید. کلمه‌ی PSD مخفف عبارت Photoshop Document هست که بهترین فرمت موجود برای ویرایش فایل‌های تصویری در برنامه‌ی فتوشاپ به حساب میاد.

7. فرمت AI

فرمت Adobe Illustrator یکی از فرمت‌های رایج دیجیتالی بسیار کارآمده که درزمینه‌ی ساخت لوگو کاربرد داره. این فرمت، تصاویر رو بر مبنای ایجاد پیکسل نمی‌سازه. روش ساخت فایل‌های تصویری در فرمت AI، بر اساس خطوط ترکیب‌شده است. در این روش، کاربران میتونن بدون افت کیفیت سایز فایل تصویری خودشون رو در هر ابعادی که می‌خوان، تغییر بدن.

8. فرمت ID

این فرمت بیش‌ترین کاربرد رو برای تولید و طراحی مجله‌ها، پوسترها و بروشورهای چندصفحه‌ای داره. فرمت ID به‌دلیل حفظ قالب‌بندی، نوع طراحی و فونت‌ها بهترین فرمت برای ساخت بروشورها و مجله‌هاست. ID مختصر عبارت InDesign بوده و یکی از رایج‌ترین فرمت‌های طراحی برای پرینت گرفتن از فایل‌هاست.

9. فرمت MKV چیه و با چه برنامه‌ای باز میشه؟

فرمت MKV هم تقریبا یکی از همه‌گیرترین فرمت‌هاست، این پسوند در فایل‌های ویدیوئی استفاده میشه و تقریبا اکثر فیلم و سریال‌های موجود در سایت‌ها MKV هستند. برای باز کردن این پسوند شما می‌تونید از پخش‌کننده‌های ویدیوئی استفاده کنید. ما تو نت‌ ران PotPlayer یا KM Player رو ترجیح میدیم.

سایر فرمت‌ها

1. فرمت PDF

برای انتقال اسنادی که عکس و متن دارن، بهترین و ایدئال‌ترین فرمت در بین فرمت‌های رایج، PDF هست که در تمامی سیستم‌عامل‌ها شناخته میشه. این فرمت در گذشته برای اجرا و استفاده به برنامه‌های کمکی نیاز داشت اما امروزه با توجه به پیشرفته‌تر شدن سیستم‌ها و گوشی‌های تلفن همراه، بدون نیاز به برنامه‌ی خاصی میشه ازش استفاده کرد. برای ویرایش این نوع فایل‌ها باید از اپلیکیشن‌های مرتبط با این فرمت (Adobe Acrobat Reader) استفاده کنید.

2. فرمت XLS چیه و با چه برنامه‌ای باز میشه؟

این فرمت بسیار محبوب هم که مخصوص نرم‌افزار اکسله، کاربرد زیادی در زندگی روزمره‌ی ما داره. اگه با این فرمت روبه‌رو شدید کافیه نرم‌افزار Office رو نصب کنید و بعد با استفاده از نرم‌افزار Excel فایل‌هایی با پسوند XLS رو باز و مشاهده کنید.

3. فرمت DOC چیه و با چه برنامه‌ای باز میشه؟

فرمت DOC هم یکی ازفرمت‌های رایجه که بدون شک در تمام کامپیوترها با اون مواجه میشیم. در واقع امکان نداره در طول استفاده از کامپیوتر به این فرمت برخورد نکنیم. این فرمت رو میشه با برنامه‌ی Word باز کرد که در مجموعه‌ی آفیس شرکت مایکروسافت قرار داره. نرم‌افزار Word هم که دیگه نیازی به معرفی نداره و تقریبا هرکسی یک‌بار از این برنامه استفاده کرده .

4. فرمت PPTX چیه و با چه برنامه‌ای باز میشه؟

این فرمت با نرم‌افزار PowerPoint باز میشه. برای نصب این برنامه کافیه که مجموعه‌ی آفیس رو دانلود کنید. پس از نصب آفیس می‌تونید فایل‌هایی با این فرمت رو باز کنید. برنامه‌ی پاورپوینت علاوه بر فرمت PPTX از فرمت‌هایی همچون PPTM و PPT هم پشتیبانی می‌کنه. پس اگه با این فرمت‌ها روبه‌رو شدید، ترسی به خودتون راه ندین، کافیه اون‌ها رو با برنامه‌ی پاورپوینت باز کنید.

5. فرمت ZIP چیه و با چه برنامه‌ای باز میشه؟

از این فرمت بیشتر برای فشرده کردن فایل‌ها استفاده می‌شه. حتما تا به‌ حال با بازی یا برنامه‌هایی مواجه شدید که برای دانلود به چند فایل و بخش جدا تبدیل شدن، این فایل‌ها با فرمت ZIP ذخیره شدن. این فرمت رو میشه با برنامه‌های مختلفی باز کرد و حتی ویندوز هم به‌صورت پیش‌فرض توانایی بازکردن و استخراج این فایل‌ها رو داره. پس اگر فایلی با این پسوند رو دیدید تعجب نکنید، کافیه فایل رو از حالت فشرده خارج کنید تا به فایل اصلی دسترسی پیدا کنید.

6. فرمت RAR چیه و با چه برنامه‌ای باز میشه؟

این فرمت هم دقیقا شبیه فرمت ZIP هست و کارش فشرده کردن فایل‌هاست، با این تفاوت که برای باز کردن فایل‌هایی با این پسوند شما باید برنامه‌ی جانبی نصب کنید. ویندوز خودش نمیتونه این فایل رو از حالت فشرده خارج کنه برای همین ما از برنامه‌ی WinRar استفاده می‌کنیم. برای اطلاعات بیشتر، مقاله‌ی آموزش کامل نرم‌افزار WinRar و روش زیپ کردن فایل‌ها رو مطالعه کنید.

حرف آخر

پسوندها و فرمت‌های دیجیتالی تعداد بسیار زیادی دارن و در انواع مختلفی طبقه‌بندی میشن. برای مثال ما امروز انواع فرمت‌های رایج فایل‌های کامپیوتری رو برای شما عزیزان بررسی کردیم. این بررسی برای افرادی که کارهای روزمره‌ی خودشون رو با کامپیوتر انجام می­دن بسیار کارآمده و نیازشون رو برطرف می‌کنه. این درحالیه که کاربران حرفه‌ای که از فرمت‌های دیگه‎‌ای استفاده می‌کنن. فرمت‌هایی که به‌ندرت شما با اون‌ها مواجه میشید. از این فرمت‌ها بیشتر در مشاغل مختلف برنامه‌نویسی استفاده میشه. شما اغلب با پسوندهای ذکرشده در این مقاله مواجه میشید. در آخر، ممنونم که تا انتهای این مبحث با مجله‌ی نت ران همراه بودید، امیدوارم که این مقاله برای شما عزیزان موثر بوده باشه. اگر سوال یا انتقادی دارید خوشحال میشیم با ما در میون بذارید.

دانلود PDF این مقاله:

فایل pdf مقاله