انواع مختلف سوکت سی پی یو و تفاوت آن‌ها با یکدیگر

سی پی یو یا پردازنده کامپیوتر شما باید در قسمت خاصی از مادربرد قرار بگیرد که به عنوان سوکت پردازنده یا سوکت سی پی یو شناخته می‌شود. از آنجایی که سوکت سی پی یو تاثیر خیلی زیادی روی عملکرد کلی سیستم ندارد و فقط یک شکل استاندارد برای نسل خاصی از پردازنده‌ها را تعریف می‌کند، خیلی به آن پرداخته نمی‌شود.

خب پس چرا باید به سوکت سی پی یو اهمیت بدهید؟ اگر بخواهید سیستم کامپیوتری خودتان را ارتقاء دهید باید دقیقا نوع سوکت خودتان را بدانید. نوع سوکت پردازنده تعیین می‌کند که باید از چه نوع پردازنده‌ای استفاده کنید. همچنین اینکه ارتقاء سی پی یو به صرفه است یا باید تمام کامپیوتر خودتان را به روزرسانی کنید هم توسط سوکت سی پی یو تعیین می‌شود.

بنابراین سوال این است که سوکت سی پی یو چیست و تا چه اندازه اهمیت دارد؟

سوکت سی پی یو چیست؟

سوکت سی پی یو چیزی شبیه به پریز برق است. پریز برق لامپ را تبدیل به بخشی از شبکه برق ساختمان می‌کند و نیروی الکتریکی موردنیاز لامپ را در اختیار آن قرار می‌دهد. سوکت سی پی یو نیز پردازنده را به بخشی از کامپیوتر شما تبدیل می‌کند و نیروی الکتریکی مورد نیاز را هم در اختیار آن قرار می‌دهد. علاوه بر این، این سوکت راهی برای ارتباط سی پی یو با دیگر بخش‌های سخت‌افزاری سیستم می‌باشد.

در کامپیوترهای امروزی سوکت سی پی یو روی مادربرد قرار می‌گیرد. در گذشته مدل‌های دیگری برای اتصال سی پی یو هم وجود داشت. برای مثال می‌توان به پردازنده‌های اسلات مانت اشاره کرد که مانند کارت PCI به سیستم وصل می‌شدند. اما امروزه شما سی پی یو را داخل سوکت سی پی یو قرار می‌دهید و آن را با استفاده از یک نوع قفل آن را محکم می‌کنید.

سوکت سی پی یو از چندین دهه قبل وجود داشته است. اولین پردازنده مشهور اینتل یعنی Intel 386 از یک سوکت 132 پین PGA استفاده می‌کرد. همچنین مدل‌های اولیه Intel Pentium نیز از سوکت 4 و بعداً سوکت 5 استفاده می‌کردند.

چرا انواع مختلفی از سوکت سی پی یو وجود دارد؟

برخلاف پریز برق، طراحی سوکت سی پی یو مکررا عوض می‌شود، اما چرا؟

دلیل این امر تغییرات معماری سی پی یو می‌باشد. هر ساله پردازنده‌ها با معماری جدیدی عرضه می‌شوند که اغلب با نیازهایی از جمله شکل، اندازه و تطبیق‌پذیری با مادربرد همراه است. علاوه بر این دو تولید کننده بزرگ پردازنده‌های x86 یعنی AMD و Intel وجود دارند که معماری پردازنده هرکدام از آن‌ها متفاوت است و تطبیق‌پذیری این دو غیرممکن است. البته در گذشته اگر به اندازه‌ای خوش شانس بودید که یک مادربرد سوکت 7 داشته باشید می‌توانستید از یک پردازنده Intel Pentium به همراه برخی مدل‌های AMD به صورت همزمان استفاده کنید. اما امروزه حتی با وجود عرضه‌ی مادربردهای دوپردازنده، امکان استفاده‌ی همزمان از سی پی یوهای Intel و AMD وجود ندارد.

انواع مختلف سوکت سی پی یو

در طی سال‌هایی که از زمان عرضه اولین سوکت سی پی یو می‌گذرد، سوکت‌های مختلفی عرضه شده‌اند اما فقط سه عدد از آن‌ها امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند: LGA، PGA و BGA

LGA و PGA

این دو سوکت مخالف یکدیگر هستند. سوکت LGA یا Land Grid Array نوعی از سوکت است که شما پردازنده را روی پین‌های آن قرار می‌دهید. اما از طرفی دیگر سوکت PGA یا Pin Grid Array سوکتی است که پین‌های آن روی پردازنده قرار می‌گیرد و سپس آن را وارد یک سوکت می‌کنید.

امروزه سی پی یوهای اینتل از سوکت LGA استفاده می‌کنند و سی پی یوهای AMD نیز با استفاده از سوکت PGA به مادربرد متصل می‌شوند. البته استثنائاتی هم وجود دارد. برای مثال AMD Threadripper از سوکت TR4 استفاده می‌کند که یک سوکت LGA می‌باشد. TR4 دومین پردازنده AMD با سوکت LGA است. اینتل هم قبلا در پردازنده‌های پنتیوم، پنیتوم 2 و پنتیوم 3 از سوکت PGA استفاده کرده بود.

BGA

یک سوکت BGA نیز وجود دارد که مخفف Ball Grid Array می‌باشد. BGA در هنگام تولید پردازنده را به صورت دائم به مادربرد متصل می‌کند که باعث می‌شود ارتقاء سی پی یو غیرممکن باشد. یک مادربرد با سوکت BGA ممکن است قیمت کمتری داشته باشد اما تقریبا هیچکدام از پردازنده‌های BGA به اندازه LGA و PGA قوی نیستند.

علاوه بر این از لحاظ فنی BGA را نمی‌توان به عنوان یک سوکت سی پی یو شناخت زیرا یک مادربرد با پردازنده دائمی است.

چندین سال پیش یک شایعه منتشر شد که اینتل قصد دارد سوکت پردازنده LGA را کنار بگذارد و پس از عرضه سی پی یوهای نسل چهار Intel Haswell این سوکت نیز به صورت کامل کنار گذاشته خواهد شد. البته این اتفاق هیچوقت رخ نداد و اینتل هنوز هم به تولید سی پی یو برای سوکت‌های LGA ادامه می‌دهد.

با این وجود و با توجه به گسترش روزافزون سخت افزارهای SoC اینتل استفاده از سوکت BGA را افزایش داده است. ARM، Broadcom، Qualcomm، Nvidia و دیگر تولیدکننده‌های SoC به شدت به سوکت BGA وابسته هستند.

آیا نوع سوکت سی پی یو مهم است؟

پردازنده‌ای که از سوکت خاصی استفاده می‌کند با هر مادربردی که از آن سوکت پشتیبانی کند تطبیق‌پذیر است؟ خیر!

نوع سوکت فقط دسته بندی است و نه یک مدل خاص. سوکت‌های مختلفی وجود دارند که براساس این دسته‌بندی‌های پایه ساخته می‌شوند.

اینتل براساس تعداد پین‌های هر سوکت LGA آن را نام‌گذاری می‌کند. LGA1155 برای مثال 1155 پین دارد. پردازنده‌ای که برای این سوکت ساخته شده باشد فقط با همین سوکت کار می‌کند. برخی مثال این عددها خیلی شبیه هستند مثلا LGA1155 و LGA1156 اما نمی‌توانید پردازنده‌ای که برای یکی از این سوکت‌ها طراحی شده است را داخل سوکت مخالف قرار دهید. همچنین به یاد داشته باشید که یک مدل خاص از سوکت‌های اینتل می‌تواند چند نسل مختلف سی پی یو را پوشش دهد.

اما AMD روش کاملا متفاوتی را در پیش گرفته است. این شرکت سوکت‌های خودش را با نام‌های کلی مانند AM3 یا FM1 نام‌گذاری می‌کند. تطبیق‌پذیری این سوکت‌ها نیز به شدت محدود است اما برخی اوقات ممکن است یک سوکت را به روزرسانی کند و در عین حال با مدل‌های قبلی هم تطبیق‌پذیر باشد. این نوع سوکت با علامت + پس از اسم سوکت قابل شناسایی هستند. مانند AM2+ یا AM3+.

آیا سوکت پردازنده منقرض خواهد شد؟

دنیای کامپیوتر هنوز هم از یک سوکت به عنوان ویژگی اصلی طراحی استفاده می‌کند. اغلب اجزای کامپیوتر از جمله پردازنده قابل ارتقاء و تعمیر هستند. کاربران خانگی می‌توانند سیستم‌هایی با مشخصات موردنظر خودشان بسازند و می‌دانند که بعدا می‌توانند این سیستم‌ها را ارتقاء دهند.

اما گسترش دستگاه‌های موبایل باعث یک تغییر الگوی بزرگ شده است. کامپیوترهای شخصی قرار نیست منقرض شوند اما فراتر از آن درحال حرکت به سمتی است که خودش را با دنیای موبایل تطبیق دهد. انقراض سوکت سی پی یو هم ممکن است بخشی از این تغییر باشد. سوکت سی پی یو باعث پیچیدگی دستگاه‌هایی می‌شود که با هدف کاهش هزینه و ابعاد عرضه می‌شوند.

هنوز برای پیش‌بینی انقراض سوکت سی پی یو در آینده نزدیک زود است. فعلا باید اینتل و AMD را ببینیم که هر روز پروسه‌هایی برای تولید سی پی یوهای کوچک‌تر و سریع‌تر طراحی می‌کنند و سوکت‌های فعلی را ارتقاء می‌دهند یا سوکت‌های جدیدتری طراحی می‌کنند.

اکنون می‌توانید با اطلاعاتی که در این مقاله دریافت کردید، پردازنده کامپیوتر خودتان را ارتقاء دهید و یا در صورتی که پردازنده موردنظر با سوکت پردازنده مادربرد شما تطبیق‌پذیر نیست نسبت به ارتقاء مادربردتان اقدام کنید.

در صورت بروز هرگونه سوال مرتبط با سوکت سی پی یو در قسمت نظرات آن را با ما در اشتراک بگذارید، کارشناسان نت ران در سریع‌ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ خواهند داد.