
فناوری منحصر به فرد بلاک چین ، طرز کار و کاربرد های اون رو بشناسید
بلاک چین در سالهای اخیر انقلابی در دنیای دیجیتال بوده که تونسته تغییرات زیادی در زمینههای مختلف ایجاد کنه. حالا میخوام بدونیم بلاک چین چیه؟ چجوی کار میکنه؟ چه مشکلهایی رو حل میکنه؟ و چجوری میشه ازش استفاده کرد؟ بیاین باهم نگاه دقیقتری به بلاک چین داشته باشیم.
بلاک چین چیست ؟ بلاک چین به زبان ساده
بلاک چین یا زنجیرهی بلوکی سیستمی برای ایجاد اطلاعات روی پایگاه داده است. حالا این پایگاه داده و دیتا بیس فرقی اساسی با بقیه داره، فرقش هم اینه که اطلاعات روی سروری خاص قرار نگرفته؛ بلکه این دیتا بین تمام سیستمهای که به شبکه وصل هستن توزیع شده.
بلاک چین چگونه کار میکند ؟
گفتیم که تفاوت بلاک چین و یک پایگاه داده معمولی در نحوهی ذخیره کردن اطلاعاتشونه. در blockchain دادهها در بلوکهای جدا ذخیره و بعد به هم وصل میشن. وقتی اطلاعات جدیدی وارد بشه، در بلوک جدیدی ثبت و به بلوک قبلی زنجیر میشه. اینجوری دادهها به ترتیب زمانی به هم زنجیر وار وصل میشن.
هش
بیاید نگاهی به یک بلوک جدا داشته باشیم. هر بلوک سه عنصر اصلی داره: 1- داده 2- هش (یک کد منحصر بهفرد) 3- هش بلوک قبلی در زنجیره
هش هر بلوک مثل اثر انگشت بلوکه. وقتی دیتا در بلوک ذخیره میشه هش اون از طریق تابع هش که یک تابع یکطرفه هست، حساب میشه.
هش بلوک قبلی داخل بلوک جدید قرار میگیره و باعث وصل شدن به اون میشه. حالا هر تغییری در دیتای درون بلوک باعث تغییر در تابع هش میشه که دیگه هویت قبلی رو نداره و بلوک بعدی هم اون رو تایید نمیکنه، در نتیجه تمام بلوکهای بعدی بدون اعتبار میشن.
اثبات کار
حالا بیاین فرض کنیم که با یک رایانهی سریع بشه یک بلوک رو دستکاری و هش سایر بلوکها رو دوباره محاسبه کرد تا معتبر بشن. برای جلوگیری از این موضوع، مسئلهای به نام اثبات کار، Proof of Work یا POW وجود داره که زمان فرآیند ایجاد یک بلوک جدید رو کند میکنه.
استخراج بیت کوین توسط ماینرها انجام میشه. ماینرها در ازای انجام وظیفهی اثبات کار این پاداش رو دریافت میکنن. در واقع این ماینرها، محاسبات پیچیده ای انجام میدن که با آزمایش راهحلهای مختلف آدرسدهی میشن. با حل کردن محاسبات، استخراج کننده تأیید میکنه که تراکنشی که روی بلوک ذخیره شده بود، دقیق انجام شده. معمولا کار استخراج یا همون معادلات ریاضی به مرور سختتر میشه.
توزیع
وقتی شخصی بلوک جدیدی ایجاد کنه این بلوک برای همهی اشخاص موجود در شبکه ارسال میشه. هر گره یا کاربر شبکه بلوک رو بررسی میکنه تا مطمئن بشه که دستکاری نشده و بعد اون رو به زنجیرهی بلوک خودش اضافه میکنه. بلوکهایی هم که دستکاری میشن توسط گرههای دیگه رد میشن. پس، برای دستکاری موفقیتآمیز در بلاک چین باید تمام بلاکهای موجود در شبکه دستکاری بشن، اثبات کار تمام بلوکها دوباره انجام بشه و کنترل بیش از 50 درصد شبکه در دست گرفته بشه که غیرممکنه.
همهی اینها رو راجع به هش گفتیم که در نهایت به این جمله برسیم: «بلاک چین قابل تغییر و هک شدن نیست و امنیت خیلی بالایی داره.»
کلید عمومی و خصوصی
هر شخصی که بخواد اولین معاملهی خودش رو شروع کنه یک جفت کلید عمومی و کلید خصوصی منحصربهفرد براش ایجاد ایجاد میشه که هرکدوم رشتهای طولانی از رمزهاهستن.
- کلید عمومی: در واقع آدرس کیف پول شماست و هر شخصی میتونه اون رو داشته باشه ولی با اون نمیتونه به دارایی شما دسترسی پیدا کنه. اگه بخوایم سادهتر بگیم میشه مثل شماره کارت بانکی شما.
- کلید خصوصی: این کلید فقط برای دارندهی کیف پوله و به شخص اجازه میده تا به رمز ارزهای خودش دسترسی داشته باشه. در واقع کلید خصوصی مثل امضای دیجیتال میمونه. این کلید نباید در اختیار هیچ شخص دیگهای گذاشته بشه.
ما این دو مفهوم رو فقط در یکی از کاربردهای بلاک چین، یعنی بیت کوین، توضیح دادیم تا براتون قابل درک باشه.
کاربرد بلاک چین
بلاک چین بهطور مداوم در حال تکامله. این فناوری خیلی زود مورد توجه قرار گرفت و فهمیدن که میشه ازش علاوه بر ایجاد پولهای الکترونیکی یا همون رمز ارزها، در قراردادهای هوشمند، ایجاد دفتر اسناد رسمی دیجیتال و خیلی از حوزههای دیگه استفاده کرد.
رمز ارز ها
اولین و مهمترین مثال از کاربرد فناوری بلاک چین در بیت کوین یا رمز ارزهاست. بعد از اینکه ساتوشی ناکاماتو بیت کوین رو بهوجود آورد تا الان هزاران ارز دیجیتال مختلف ایجاد شده. با این رمز ارزها یا cryptocurrecy معاملات بهصورت مستقیم انجام میشه و نیازی نیست تا به شخص ثالثی مثل بانک اعتماد بشه. در بیت کوین از بلاک چین بهصورت غیرمتمرکز استفاده میشه.
بلاک چینهای غیر متمرکز غیر قابل تغییر و بازگشتن. یعنی در بیت کوین معاملات بهصورت دائمی ثبت میشن و برای همه قابل مشاهده هستن.
ثبت اسناد رسمی
ثبت اسناد از طریق بلاک چین باعث میشه بتونید ثابت کنید مثلا ملکی رو دقیقا چه تاریخی به نام خودتون کردید. این کار امکان کلاهبرداریها رو به صفر میرسونه و نقش اوراق رو در این زمینه از بین میره. برای مثال در همین زمینهی املاک، با نگاه کردن به تاریخچهی مالکیت یک ملک به ترتیب زمان میشه فهمید که از ابتدا چه مالکانی داشته و در حال حاضر به نام چه شخصیه.
قرارداد های هوشمند
قراردادهای هوشمند پروتکلهایی هستن که برای مشارکت یا اجرای موارد قرارداد فعال میشن. در واقع با این قراردادهای هوشمند تمام موارد قرارداد بهصورت خودکار اجرا میشن. برای مثال در قرارداد بین صاحبان و مشتریان هتل تاریخ خروج نوشته شده. با استفاده از قراردادهای هوشمند در زمان تاریخ خروج، لوازم خدماتی اتاق دیگه کار نمیکنن و بعد از خروج مشتری درها تا ورود مشتری بعدی خود به خود قفل میشن. و حتی نیازی به پرداخت مبلغ نیست؛ چون مبلغ در قرارداد درج شده و اتوماتیک بعد از پایان مدت مبلغ واریز میشه.
سایر کاربردهای بلاک چین
- بانکداری
- پزشکی واطلاعات پزشکی
- پرداخت
- انتخابات الکترونیکی
- اینترنت اشیا
- خودروها
- احراز هویت دیجیتال
- صنعت مواد غذایی
- موسیقی
- سیستمهای دولتی
- خیریهها
- حق کپی رایت
- تایید کالاها و کیفت مواد اولیه
حرف آخر
اگه شخصی بخواد از تکنولوژی عقب نمونه قطعا باید با بلاک چین آشنا باشه. در آیندهای نه چندان دور میبینیم که در تمامی صنایع از فناوری بلاک چین استفاده میشه. البته باید اشاره کنم که همین الان هم استفادهی زیادی داره. در این مقاله سعی کردیم تا با راهی ساده شما رو با این فناوری آشنا کنیم. اگر سوالی داشتید با ما در میون بذارید.
دانلود فایل PDF این مقاله:
سوالات متداول:
یک دفتر حساب دیجیتال یا سیستم ثبت اطلاعات که دیتاها بین تمام اعضای شبکه توزیع میشه و همه به اون اطلاعات دسترسی دارن. این اطلاعات قابل هک یا دستکاری نیست.
بهدلیل نحوهی ذخیرهسازی اطلاعات به شکل بلوکهایی جدا که با بلوکهایی با اطلاعات مشابه بهصورت زنجیرهای بههم وصل شدن.
در زمینههای مختلفی مثل رمز ارزها، ثبت اسناد رسمی، احراز هویت، قراردهای هوشمند و… کاربرد داره.