معرفی MBR و GPT و بررسی تفاوت‌های آن‌ها

هنگامی که ویندوز 10 و یا 8 رو نصب می‌کنید از شما پرسیده میشه که می‌خواید از MBR (Master Boot Record) استفاده کنید یا (GPT (GUID Partition Table. در این مطلب ضمن مطرح کردن تفاوت MBR و GPT به شما در انتخاب پارتیشن‌بندی مناسب کمک می‌کنیم.

GPT مزایای زیادی داره اما MBR با انواع سیستم‌ها سازگاری بیشتری داره و گاهی اوقات حتی استفاده از اون الزامیه. تنها ویندوز از GPT استفاده نمی‌کنه بلکه MAC OS X، لینوکس و سایر سیستم عامل‌ها هم می‌تونن از اون استفاده کنن.

روش پارتیشن بندی مشخص می‌کنه که اطلاعات چگونه در یک هارد سازمان‌دهی میشن، پارتیشن‌ها از کجا شروع و در کجا تموم میشن و اگر این پارتیشن قابل بوت شدن یا Bootable باشه، کدها در کجای پارتیشن قرار می‌گیرن. اگر تاکنون پارتیشن‌بندی یا فرمت کردن رو انجام داده باشید احتمالاً با MBR و GPT مواجه شدید. GPT استاندارد جدیدتریه و در نهایت جایگزین MBR میشه.

MBR و GPT چه کاری انجام می‌دهند؟

بعد از نصب ویندوز 10 و قبل از استفاده از یک هارد دیسک باید اون رو پارتیشن‌بندی کنید. MBR و GPT دو شیوه‌ی ذخیره سازی اطلاعات پارتیشن‌بندی  روی هارد هستن. این اطلاعات شامل نقاط آغاز و پایان یک پارتیشن میشن. با این روش سیستم عامل می‌دونه که هر سکتور مربوط به کدوم پارتیشنه و کدوم پارتیشن قابل بوت شدن یا bootable است. به همین دلیله که ما باید قبل از پارتیشن‌بندی از بین MBR و GPT یکی رو انتخاب کنیم.

نکته: پارتیشن Bootable پارتیشنیه که اطلاعات شروع به کار سیستم روی اون ذخیره شده. در هنگام روش شدن سیستم این اطلاعات رو بارگذاری می‌کنه.

MBR:

MBR اولین بار در سال 1983 با کامپیوتر PC DOS 2.0 ساخت شرکت آی بی ام معرفی شد. این استاندارد Master Boot Record یا اطلاعات بوت اصلی نامیده میشن. دلیل این نامگذاری اینه که MBR یک سکتور بوت شدن مخصوصه که در ابتدای هارد ذخیره میشه.

این سکتور شامل یک اجراکننده‌ی بوت یا Boot Loader برای سیستم عامل نصب‌شده و اطلاعات پارتیشن‌بندی هارده. اگر شما یک سیستم عامل ویندوز نصب کرده باشید، بیت‌های ابتدایی اجراکننده‌ی بوت ویندوز روی MBR ذخیره شده‌. به همین دلیل اگر ویندوز شما بالا نیاد و این کد آسیب دیده باشه باید MBR خودتون رو اصلاح کنید. اگر شما لینوکس داشته باشید اجراکننده بوت GRUB در اینجا ذخیره میشه.

این استاندارد محدودیت‌های خودش رو داره. MBR فقط روی هاردهایی کار می‌کنه که حجم اون‌ها از 2 ترابایت کمتر باشه. MBR همچنین فقط از چهار پارتیشن اصلی پشتیبانی می‌کنه. اگر بخواهید بیش از چهار درایو داشته باشید باید پارتیشن‌های خودتون رو به extended partition یا پارتیشن توسعه یافته تبدیل کنید و در درون اون پارتیشن‌های منطقی بسازید.

GPT:

GPT مخفف GUID Partition Table هست. GPT یک استاندارد جدیده که در نهایت جایگزین MBR خواهد شد. این استاندارد با UEFI مرتبطه و قراره جایگزین تکنولوژی قدیمی BIOS بشه. GUID مخفف Global Unique Identifier است که به‌معنی تعیین‌کننده‌ی هویت جهانیه. GUID یک رشته‌ی بسیار بلند تصادفیه. به هر پارتیشن GPT یک رشته‌ی تصادفی اختصاص داره. تمام پارتیشن‌های GPT در کره زمین یک GUID منحصربه فرد دارن.

در GPT خبری از محدویت‌های MBR نیست. هاردهای دارای این استاندارد می‌تونن بسیار حجیم‌تر باشن، تنها محدودیتی که در حجم اون‌ها وجود داره به فایل سیستم‌های یک سیستم عامل مربوطه. ما در مقاله‌ای جداگانه فایل سیستم‌ها رو بررسی کردیم.

این استاندارد تقریباً به شما اجازه میده بی‌شمار پارتیشن بسازید، در اینجا هم تنها محدودیت همون سیستم عامل شماست. سیستم عامل ویندوز به شما اجازه میده 128 پارتیشن داشته باشید و نیازی به استفاده از extended partition نیست.

در MBR اطلاعات پارتیشن بندی و بوت در یک‌جا ذخیره میشه. اگر این داده‌ها خراب بشه، شما به دردسر می‌افتید. در مقابل، GPT چند نسخه از این داده‌ها رو در هارد ذخیره می‌کنه و شما در صورت خراب شدن این داده‌ها می‌تونید به‌راحتی اون‌ها رو بازیابی کنید.

این استاندارد همچنین مقادیر بررسی افزونگی دوره‌ای یا CRC رو ذخیره می‌کنه تا مطمئن بشه داده‌هاش سالم و بی‌عیب هستن. اگر داده‌ها دچار مشکل بشن، GPT میتونه مشکل رو پیدا کنه و داده‌های خراب‌شده رو با استفاده از اطلاعات ذخیره‌شده در نقاط دیگر بازسازی کنه. MBR نمیتونه تشخیص بده که داده‌ها خراب شدن، تنها راهی که شما می‌تونید وجود مشکل رو تشخیص بدید اینه که در بالا اومدن سیستم عامل دچار مشکل بشید.

توانایی سازگاری

هاردهای GPT یک MBR محافظ یا Protective MBR دارن. به این معنی که هاردهای GPT یک پارتیشن MBR دارن که در سراسر اون‌ها گسترش یافته. اگر شما بخواید یک هارد GPT رو با دستگاه قدیمی مدیریت کنید، دستگاه تمام فضای هارد رو به‌صورت یک پارتیشن MBR می‌بینه. بنابراین دستگاه قدیمی، هارد GPT رو با یک هارد پارتیشن‌بندی‌نشده اشتباه نمی‌گیره و هارد رو به‌صورت MBR پارتیشن‌بندی نمی‌کنه. به بیانی دیگه، MBR محافظ هارد GPT رو از بازنویسی اطلاعات و پارتیشن‌بندی مجدد محافظت می‌کنه.

سیستم عامل ویندوز در کامپیوترهای دارای UEFI که از پردازنده‌ی 64 بیتی استفاده می‌کنن (مانند ویندوزهای 7، 8، 10 و ویستا)، تنها از طریق هاردهای GPT بوت میشه. تمام این نسخه‌های ویندوز می‌تونن پارتیشن GPT رو بخونن و از داده‌های اون استفاده کنن. اما اگر از UEFI استفاده نکنن نمی‌تونن از طریق این پارتیشن‌ها بوت بشن.

سایر سیستم عامل‌های جدید نیز می‌تونن از GPT استفاده کنن. لینوکس از این استاندارد به‌صورت پیش فرض استفاده می‌کنه. سیستم عامل‌های مک دارای پردازنده اینتل نیز از استاندارد APT یا Apple Partition Table اپل استفاده نمی‌کنه و به جای اون از GPT استفاده می‌کنه.

دیسک MBR را به دیسک GPT تبدیل کنید

می‌تونید دیسک رو از روش پارتیشن‌بندی MBR به روش پارتیشن‌بندی GPT تغییر بدید. اما قبل از هر چیزی دو نکته رو فراموش نکنید:

• قبل از تبدیل، از هرگونه داده پشتیبان تهیه کرده و برنامه‌هایی رو که به دیسک دسترسی دارن ببندید.
• برای انجام این مراحل حداقل باید عضوی از گروه پشتیبان اپراتورها یا سرپرست باشید.

تبدیل با استفاده از اینترفیس ویندوز 

• از داده‌های موجود روی دیسک MBR اصلی که می‌خواید به دیسک GPT تبدیل کنید، پشتیبان تهیه کنید.
• اگر دیسک حاوی پارتیشن یا حجمه، روی هر کدوم کلیک راست کرده و سپس بر Delete Partition یا Delete Volume کلیک کنید.
• روی دیسک MBR که می خواید اون رو به دیسک GPT تغییر بدبد کلیک راست کرده و سپس روی تبدیل به دیسک GPT کلیک کنید.

تبدیل با استفاده از خط فرمان

برای تبدیل یک دیسک MBR خالی به دیسک GPT از مراحل زیر استفاده کنید. همچنین یک ابزار MBR2GPT.EXE وجود داره که می‌تونید از اون استفاده کنید؛ اما کار باهاش کمی پیچیده است.

1. مانند روش قبلی، از داده‌های موجود روی دیسک MBR اصلی که می خواید به دیسک GPT تبدیل کنید، پشتیبان تهیه کنید.
2. با راست کلیک روی Command Prompt و سپس انتخاب گزینه‌ی Run as Administrator، خط فرمان رو باز کنید.
3. diskpart رو تایپ کنید. اگر دیسک هیچ پارتیشن یا حجمی نداره ، به مرحله‌ی 6 برید.
4. در بخش DISKPART، فرمان disk list رو تایپ کنید. به شماره‌ی دیسکی که می‌خواید تبدیل کنید، توجه کنید.
5. سپس select disk <disknumber> رو تایپ کنید.
6. Clean رو تایپ کنید. دقت داشته باشید که دستور Clean همه‌ی پارتیشن‌های دیسک رو پاک می‌کنه.
7. و در آخر، دستور convert gpt رو تایپ کنید.

حرف آخر

به منظور انتخاب از بین MBR و GPT باید گفت که اگر شما از یک سیستم قدیمی استفاده می‌کنید که تکنولوژی BIOS داره بهتره همچنان از MBR استفاده کنید. GPT یک استاندارد مدرن و قدرتمنده و همه‌ی کامپیوترهای جدید از اون استفاده می‌کنن، بنابراین شما خواه‌ناخواه در آینده از این استاندارد استفاده خواهید کرد.